Wikidata/Glossary/hsb

Wikidata staja datowu banku wědy k dispoziciji, kotruž kóždy móže wobdźěłać. W tutym nastawku chcemy diskusiju a komunikaciju wo projekće polěpšić, definujo wažnu terminologiju. Su signifikantne lěpšiny, jeli terminologiju w projekće konsekwentnje wužiwamy.

• Wikidata je nowe websydło, kotrež budźe so za spočatne wuwiće Wikidata startować. Budźe w instancy MediaWiki z rozšěrjenjemi Wikibase běžeć, kotrež wobdźěłarjam Wikidata zmóžnja, strony we Wikidata zapodać.
• Wikibase je softwara za Wikidata. Zestaja so z třoch rozšěrjenjow MediaWiki: Wikibase, Wikibase client a WikibaseLib. Rozšěrjenje Wikibase (za serwer Wikidata často repo mjenowane) zmóžnja instalaciju MediaWiki za hromadźenje a wothladowanje strukturowanych datow a budźe so na websydle Wikidata wužiwać. Rozšěrjenje Wikibase client (často jenož client mjenowane) zmóžnja instalacije MediaWiki, zo by daty ze serwera Wikidata na swojich serwerach naprašowało a zwobrazniło, a budźe so we Wikipedijach rozdźělnych rěčow a najskerje tež na druhich sydłach nałožować. Rozšěrjenje WikibaseLib ma zhromadne biblioteki za wobě hłownej rozšěrjeni.
• Wobdźěłarjo Wikidata su wužiwarjo, kotřiž wobsah wutworjeja a jón zhromadnje wothladuja. Hromadźe su woni dźěl zhromadźenstwa Wikidata.
• Spočatne wuwiće Wikidata poćahuje so na dźěło, kotrež budźe so wot teama spočatneho wuwića Wikidata činić - wopisane w techniskim namjeće -, w časowym wobłuku wot apryla 2012 hač do měrca 2013.
• Page je strona abo nastawk we hłownym rumje we wikiju. We Wikidata budu strony w rozdźělnych mjenowych rumach (kaž tež we Wikipedijach). Strony we hłownym mjenowym rumje Wikidata budu wo elementach jednać.
• Entity (tež topic, thing abo subject) je tema (abo abstraktne zapřijeće), wo kotrymž strona we Wikipediji jedna. Tuta wěc njeje wopisanje same, abo strona, je zapřijeće, kotrež nastawk wopisuje.
• Item (tež topic, thing, entity abo lemma mjenowany) je, wo kotrymž strona we Wikidata jedna. Element identifikuje so přez pomjenowanje a wopisanje (hlej Datowy model) a přez nastawki Wikipedije, kotrež na stronu wotkazuja.
• Statement (=wuprajenje, tež fact (=fakt), claim (=twjerdźenje) abo triple, byrnjež njeby posledni mjenowany cyle prawy był) je jedyn dźěl datow wo elemenće, kotryž je so na jednej stronje zapřijał. W najjednorišim padźe je wuprajenje jenož por "kajkosć: hódnota" (na přikład "Kraj: Němska"), ale často móža wuprajenja dalše kwalifikatory měć (na přikład časne kwalifikatory). Hlej datowy model. Kedźbuj, zo Wikidata tukanja na prawosć wuprajenjow nječini, ale hromadźi a zdźěla je z referencu na žórło.
• Reference (= Referenca) abo source (= žórło) wopisuje pochad wuprajenja we Wikidata. Žórło same je často element, na přikład kniha. Wikidata nochce na prašenje wotmołwić, hač wuprajenje je prawe abo nic, ale jenož, hač wuprajenje ma referencu. Štož su płaćiwe referency, ma so mjez wobdźěłarjemi Wikidata debatować.
• Data a Metadata: We Wikidata su daty zběrka wšěch wuprajenjow a jich referencow - zwjetša zapodatych wot wobdźěłarjow Wikidata do Wikidata. Na rozdźěl wot toho su metadaty wšě te daty, kotrež Wikidata pak zapřijima wo tym pak kotrež su w softwarje zasadźene a njedadźa so wot wobdźěłarjow změnić, na př. stawizny strony, wobdźěłar Wikidata, kotryž je wuprajenje zapodał abo referencu podał.
• Export poćahuje so na wašnje, na kotrež so daty a metadaty z Wikidata za dalše wužiwanje k dispoziciji stajeja. Přez mašiny čitajomne eksporty datow maja w daloko rozšěrjenych formatach kaž na přikład JSON abo RDF/XML k dispoziciji stać.
• Language attributes (= rěčne atributy) su wot rěče wotwisne labels (= pomjenowanja) a descriptions (= wopisanja), kotrež so elementam přidawaja. Wone su wot čłowjeka čitajomny tekst, zo by rozumjenje wobłuka elementa wosnadniło, t. r. specifiski typ entity.
• Site links (= sydłowe wotkazy) su specialne wotkazy, kotrež site (= sydło) a title (= titul) wobsahuja a wot jednotliwych elementow we Wikidata k stronam na druhich sydłach, na přikład we Wikipediji, wjedu. Wužiwaja so za identifikowanje elementa ze zwonkowneho sydła kaž tež jako narunanje za mjezyrěčne wotkazy. Sydłowe wotkazy móža tež přidate badges (= znački) měć a pokazuja zwjetša na to, zo strona je wulkotny nastawk abo něšto podobne była.

Přisłušne zapřijeća

• MediaWiki je softwara, z kotrejž projekty kaž Wikipedija a Wikimedia Commons běža. Hlej MediaWiki.
• RDF je W3C-standard za datowy model semantiskeho weba. Hlej Resource Description Framework.
• JSON je format za datowu wuměnu na zakładźe JavaScripta. Hlej JSON.
• XML je W3C-standard za rozšěrjomnu woznamjenjensku rěč. Hlej XML.
• RDF/XML je format serializacije z RDF do XML. Hlej Přikład za RDF.