Apostazja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Apostazja w prawie międzynarodowym: jak mowiłem wczesniej - tematem artykułu jest apostazja, a nie wolność religijna |
|||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
Termin został również adaptowany do ogólnych pojęć religioznawczych oraz wykorzystywany przez [[religia|religie]] i [[wyznanie|wyznania]] niechrześcijańskie. |
Termin został również adaptowany do ogólnych pojęć religioznawczych oraz wykorzystywany przez [[religia|religie]] i [[wyznanie|wyznania]] niechrześcijańskie. |
||
== Apostazja w prawie międzynarodowym == |
|||
[[Komisja Praw Człowieka ONZ]] uważa możliwość porzucenia religii przez daną osobę jako jedno z [[prawa człowieka|praw człowieka]], prawnie chronione przez [[Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych]]: ''"Komisja zauważa, że wolność 'posiadania lub przyjmowania' wyznania lub przekonań koniecznie pociąga za sobą wolność wyboru wyznania lub przekonań, włącznie z prawem do zmiany aktualnie wyznawanej religii bądź przekonań na inne lub przyjęcia poglądów ateistycznych [...] [[:s:Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych#Artykuł 18|Artykuł 18.2]] zabrania stosowania przymusu, który stanowiłby zamach na prawo posiadania lub przyjmowania wyznania albo przekonań, włączając użycie groźby siły fizycznej lub sankcji karnych w celu przymuszenia wierzących bądź niewierzących do pozostawania w ich przekonaniach religijnych i kongregacjach, porzucenia ich wyznania lub przekonań albo ich zmiany."''<ref>[http://www1.umn.edu/humanrts/gencomm/hrcom22.htm CCPR/C/21/Rev.1/Add.4, General Comment No. 22., 1993] {{lang|en}}. [dostęp: 2010-06-06]. Cytat: ''"The Committee observes that the freedom to 'have or to adopt' a religion or belief necessarily entails the freedom to choose a religion or belief, including the right to replace one's current religion or belief with another or to adopt atheistic views [...] [[:s:en:International Covenant on Civil and Political Rights#Article 18|Article 18.2]] bars coercion that would impair the right to have or adopt a religion or belief, including the use of threat of physical force or penal sanctions to compel believers or non-believers to adhere to their religious beliefs and congregations, to recant their religion or belief or to convert."''</ref> |
|||
== Apostazja w Kościele katolickim == |
== Apostazja w Kościele katolickim == |
||
Wersja z 21:10, 8 cze 2010
Apostazja (od gr. apo – od, stasis – postawa, pozycja; odstąpienie, bunt) – odejście od wiary; w pierwotnym znaczeniu – całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej. Obok herezji i schizmy należy do podstawowych przyczyn rozłamów jedności Kościoła.
Termin został również adaptowany do ogólnych pojęć religioznawczych oraz wykorzystywany przez religie i wyznania niechrześcijańskie.
Apostazja w Kościele katolickim
Forma
Współcześnie apostazja rozumiana jest jako świadome, dobrowolne i publiczne wyrzeczenie się przynależności do Kościoła.
Skutki apostazji mogą również zostać wywołane niekoniecznie z inicjatywy zainteresowanego, lecz na podstawie świadectwa świadków, którzy potwierdzają taką decyzję i wolę apostaty.
Apostazja w Polsce
Konferencja Episkopatu Polski 29 września 2008 ustaliła zasady dotyczące skuteczności prawnej (w znaczeniu prawa kościelnego) aktu apostazji. W myśl tych zasad apostazja dokonywana na terenie diecezji polskich dla swej skuteczności musi być złożona w formie własnoręcznego oświadczenia złożonego na ręce proboszcza miejsca zamieszkania w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Do wniosku należy także dołączyć akt chrztu. Odstępca musi być osobą pełnoletnią (w innych krajach nie ma takiego wymogu – np. w Niemczech i Austrii samodzielna apostazja jest możliwa od 14. roku życia; wcześniej mogą ją przeprowadzić rodzice lub opiekunowie prawni, co nie jest w ogóle możliwe w Polsce[1][2]). Proboszcz jest zobowiązany do poświadczenia przyjęcia aktu apostazji własnoręcznym podpisem i pieczęcią parafialną oraz przesłania aktu do swojej kurii diecezjalnej. Kuria poleca proboszczowi parafii chrztu odstępcy dokonanie stosownego wpisu do parafialnej księgi ochrzczonych. Jeżeli odstępca przyjął chrzest w parafii, która należy do innej diecezji, wówczas kuria diecezjalna przesyła informację o wystąpieniu z Kościoła do kurii diecezji chrztu odstępcy.
Informacja o wystąpieniu z Kościoła powinna zostać trwale umieszczona w księdze ochrzczonych, zwykle na marginesie aktu chrztu odstępcy. Zgodnie z zasadami opracowanymi przez polskich biskupów nie jest możliwe usunięcie informacji z księgi chrztu[3]. Dokumentem dla apostaty potwierdzającym apostazję jest wypis aktu chrztu z odpowiednią adnotacją, poświadczającą apostazję.
Krytyka polskiej procedury
Wprowadzenie powyższej procedury przez biskupów KEP spowodowało niezadowolenie i krytykę ze strony polskich środowisk wolnomyślicielskich[4], m.in. ze względu na fakt, że wskazówki Kurii Rzymskiej nie przewidują aż tylu proceduralnych formalności[5]. Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów uznało, że wymóg obecności dwóch świadków mocno utrudnia procedurę apostazji. Stowarzyszenie wystosowało pismo do rzecznika praw obywatelskich, w którym zwraca uwagę, że w wymaganym przez Episkopat kształcie procedura wystąpienia z Kościoła narusza konstytucyjne prawo obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do wolności religijnej[6][7]:
Angażowanie w sprawy światopoglądowe osób trzecich czy uzasadnianie innej osobie swoich przekonań religijnych jest w naszym mniemaniu niedopuszczalne w państwie prawa. Jest również niewymagane w innych krajach.
W odpowiedzi na postawione zarzuty, w liście z 14 listopada 2008[8] Biuro RPO przypomniało Polskiemu Stowarzyszeniu Racjonalistów o swoich celach konstytucyjnych, a także, że:
(...) żaden organ państwowy nie ma podstaw prawnych do ingerowania w wewnętrzne sprawy kościołow i związków wyznaniowych.
Niemożność wglądu do ksiąg parafialnych i usuwania o sobie informacji przez apostatów spotkała się z krytyką ze strony europosłanki Joanny Senyszyn, która wystosowała interpelację do Komisji Europejskiej w tej sprawie. W odpowiedzi Komisja przyznała, że stowarzyszenia lub instytucje o charakterze religijnym mają prawo do przetwarzania danych o swoich członkach, ale tylko "pod warunkiem, że odnosi się ono wyłącznie do członków tej instytucji lub osób mających z nią regularny kontakt". Unijna komisarz ds. sprawiedliwości Viviane Reding dodała, że osoby, których dane są zbierane przez kościoły, zachowują wszystkie prawa zapisane w dyrektywie o ochronie danych i że unijne prawo jest w tym przypadku ponad prawem krajowym i jego własnymi umowami z kościołami. Reding podkreśliła, że jednym z tych praw jest "prawo sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych"[9].
Konsekwencje
W przypadku apostazji nie można mówić o nakładaniu ekskomuniki, ponieważ apostazja sama w sobie jest zerwaniem komunii (łączności) z Kościołem i ekskomunika następuje na mocy samego prawa kanonicznego. Apostazję można więc traktować jak ekskomunikę na własne życzenie. Z tego powodu na apostatę nie nakłada się kar kościelnych, ponieważ prawo kanoniczne obowiązuje tylko członków Kościoła.
Apostata sam pozbawia się łączności z Kościołem, więc nie może oczekiwać życia sakramentalnego, kościelnych urzędów, godności, przywilejów itp.
Konsekwencją kanoniczną jest również stosowna adnotacja w księgach parafialnych.
Powrót do Kościoła
Ponieważ apostazja ma formę publiczną, przywrócenie stanu poprzedniego należy do gestii ordynariusza diecezji, który określa ewentualne kary i formy pokutne. W wyjątkowych sytuacjach prawo to przysługuje każdemu biskupowi w akcie spowiedzi.
Apostazja u Świadków Jehowy
Apostata u Świadków Jehowy jest identycznie traktowany jak osoba, którą wykluczono ze społeczności, a różnica dotyczy jedynie nazwy wskazującej czy dotychczasowy świadek odłączył się od organizacji sam czy też został wykluczony przez starszych zboru.
Apostazja w Islamie
W Islamie osoba dopuszczająca się apostazji określana jest jako murtadd.
Zobacz też
Bibliografia
- Codex Iuris canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus, Kodeks prawa kanonicznego.Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu. tekst dwujęzyczny, Edward Sztafrowski (tłumaczenie) i komisja naukowa pod redakcją Kazimierza Dynarskiego. Poznań: Pallottinum, 1984.
- 345. Zebranie Plenarne KEP: Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła. 29 września 2008. [dostęp 19 kwietnia 2009]. (pol.).
- ↑ Piotr Wagner: Apostazja w Niemczech, Austrii i Szwajcarii. racjonalista.pl, 2008-11-13. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Apostazja w Niemczech pociąga za sobą wszystkie skutki kanoniczne: ks. Bogusław Banach: Wystąpienie z Kościoła i jego konsekwencje kościelno-prawne w Niemczech. polska-parafia-giessen.de. [dostęp 2010-06-06]. Cytat: (wytłuszczenia za źródłem) Wystąpienie z Kościoła w Niemczech jest zawsze aktem o podwójnym oddziaływaniu, zarówno w państwowym jak i w kościelnym obszarze. Kto składa oświadczenie o wystąpieniu z Kościoła wobec władz świeckich dokonuje tym samym publicznego, urzędowo poświadczonego aktu zerwania z Kościołem (...). Przyjęcie oświadczenia przez władzę kościelną nie musi dokonywać się osobiście, wystarczy tutaj powiadomienie z urzędu państwowego. Po przesłaniu deklaracji o wystąpieniu do odpowiedniego urzędu kościelnego, akt wystąpienia z Kościoła staje się więc ważny również w świetle prawa kościelnego, a informacje o wystąpieniu zapisuje się w księdze ochrzczonych. (pol.).
- ↑ 345. Zebranie Plenarne KEP: Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła. 29 września 2008. [dostęp 6 czerwca 2010]. Cytat: 11. Jednocześnie należy wyjaśnić zainteresowanemu, że chrzest jest wydarzeniem, którego nie da się wymazać z historii życia człowieka, dlatego wykreślenie aktu z księgi chrztu nie jest możliwe. Gdyby ktoś powoływał się na prawo o ochronie danych osobowych, należy wyjaśnić, że w tej sprawie nie ma ono zastosowania: dane zawarte w księgach metrykalnych, jako udokumentowanie przyjętych sakramentów, są niezbędne do wykonywania własnych zadań Kościoła. (pol.).
- ↑ Mariusz Agnosiewicz: Biskupi osaczają apostatów. racjonalista.pl, 2008-10-02. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Julian Kard. Herranz: Stanowisko Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych ws. apostazji. racjonalista.pl, 2006-03-13. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Magda Działoszyńska: Owieczka odchodzi. Gazeta Wyborcza, 2009-12-11. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów: Pismo do RPO w sprawie apostazji. psr.racjonalista.pl, 2008-11-03. [dostęp 2010-02-06]. (pol.).
- ↑ Biuro Rzecznika praw Obywatelskich: Odpowiedź na pismo PSR. 2009-11-14. [dostęp 2010-02-03]. (pol.).
- ↑ Karolina Woźniak: KE o prawach apostatów. tvp.info, 2010-05-11. [dostęp 2010-06-06]. (pol.).