Apostazja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
sekcje "Konsekwencje" i "Powrót do Kościoła" na poprzednie miejsce - sensowniej, bo sekcje w logicznej kolejności; zob. dyskusję po szersze uzasadnienie |
m Wycofano edycje użytkownika BartłomiejB (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Gytha. |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
Termin został również adaptowany do ogólnych pojęć religioznawczych oraz wykorzystywany przez [[religia|religie]] i [[wyznanie|wyznania]] niechrześcijańskie. |
Termin został również adaptowany do ogólnych pojęć religioznawczych oraz wykorzystywany przez [[religia|religie]] i [[wyznanie|wyznania]] niechrześcijańskie. |
||
== Prawo międzynarodowe == |
|||
[[Komisja Praw Człowieka ONZ]] uważa możliwość porzucenia religii jako jedno z [[prawa człowieka|praw człowieka]], prawnie chronione przez [[Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych]]: |
|||
{{Cytat|Komisja zauważa, że wolność 'posiadania lub przyjmowania' wyznania lub przekonań koniecznie pociąga za sobą wolność wyboru wyznania lub przekonań, włącznie z prawem do zmiany aktualnie wyznawanej religii bądź przekonań na inne lub przyjęcia poglądów ateistycznych [...] {{wikisource-krotki|Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych#Artykuł 18|Artykuł 18.2}} zabrania stosowania przymusu, który stanowiłby zamach na prawo posiadania lub przyjmowania wyznania albo przekonań, włączając użycie groźby siły fizycznej lub sankcji karnych w celu przymuszenia wierzących bądź niewierzących do pozostawania w ich przekonaniach religijnych i kongregacjach, porzucenia ich wyznania lub przekonań albo ich zmiany.<ref>[http://www1.umn.edu/humanrts/gencomm/hrcom22.htm CCPR/C/21/Rev.1/Add.4, General Comment No. 22., 1993] {{lang|en}}. [dostęp: 2010-06-06]. Cytat: ''"The Committee observes that the freedom to 'have or to adopt' a religion or belief necessarily entails the freedom to choose a religion or belief, including the right to replace one's current religion or belief with another or to adopt atheistic views [...] {{wikisource-krotki|:en:International Covenant on Civil and Political Rights#Article 18|Article 18.2}} bars coercion that would impair the right to have or adopt a religion or belief, including the use of threat of physical force or penal sanctions to compel believers or non-believers to adhere to their religious beliefs and congregations, to recant their religion or belief or to convert."''</ref>}} |
|||
== Kościół katolicki == |
== Kościół katolicki == |
||
| Linia 15: | Linia 10: | ||
Skutki apostazji mogą również zostać wywołane niekoniecznie z inicjatywy zainteresowanego, lecz na podstawie świadectwa [[Świadek|świadków]], którzy potwierdzają taką decyzję i wolę apostaty. |
Skutki apostazji mogą również zostać wywołane niekoniecznie z inicjatywy zainteresowanego, lecz na podstawie świadectwa [[Świadek|świadków]], którzy potwierdzają taką decyzję i wolę apostaty. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | W przypadku apostazji nie można mówić o nakładaniu [[ekskomunika|ekskomuniki]], ponieważ apostazja sama w sobie jest zerwaniem komunii (łączności) z Kościołem i ekskomunika następuje na mocy samego [[Kodeks prawa kanonicznego|prawa kanonicznego]]. Apostazję można więc traktować jak ekskomunikę na własne życzenie. Z tego powodu na apostatę nie nakłada się [[kara kościelna|kar kościelnych]], ponieważ prawo kanoniczne obowiązuje tylko członków [[Kościół katolicki|Kościoła]]. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Ponieważ apostazja ma formę publiczną, przywrócenie stanu poprzedniego należy do gestii [[ordynariusz]]a [[diecezja|diecezji]], który określa ewentualne kary i formy [[Pokuta (religia)|pokutne]]. W wyjątkowych sytuacjach prawo to przysługuje każdemu [[biskup]]owi w akcie [[Sakrament pokuty i pojednania|spowiedzi]]. |
||
=== W Polsce === |
=== W Polsce === |
||
| Linia 36: | Linia 41: | ||
W odpowiedzi Komisja przyznała, że stowarzyszenia lub instytucje o charakterze religijnym mają prawo do przetwarzania danych o swoich członkach, ale tylko "pod warunkiem, że odnosi się ono wyłącznie do członków tej instytucji lub osób mających z nią regularny kontakt". Unijna komisarz ds. sprawiedliwości [[Viviane Reding]] dodała, że osoby, których dane są zbierane przez kościoły, zachowują wszystkie prawa zapisane w dyrektywie o ochronie danych i że unijne prawo jest w tym przypadku ponad prawem krajowym i jego własnymi umowami z kościołami. Reding podkreśliła, że jednym z tych praw jest "prawo sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych"<ref name="ke-o-prawach">{{cytuj stronę | url = http://www.tvp.info/informacje/swiat/ke-o-prawach-apostatow/1780527 | tytuł = KE o prawach apostatów | autor = Karolina Woźniak | opublikowany = tvp.info | data = 2010-05-11 | data dostępu = 2010-06-06 | język = pl}}</ref>. |
W odpowiedzi Komisja przyznała, że stowarzyszenia lub instytucje o charakterze religijnym mają prawo do przetwarzania danych o swoich członkach, ale tylko "pod warunkiem, że odnosi się ono wyłącznie do członków tej instytucji lub osób mających z nią regularny kontakt". Unijna komisarz ds. sprawiedliwości [[Viviane Reding]] dodała, że osoby, których dane są zbierane przez kościoły, zachowują wszystkie prawa zapisane w dyrektywie o ochronie danych i że unijne prawo jest w tym przypadku ponad prawem krajowym i jego własnymi umowami z kościołami. Reding podkreśliła, że jednym z tych praw jest "prawo sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych"<ref name="ke-o-prawach">{{cytuj stronę | url = http://www.tvp.info/informacje/swiat/ke-o-prawach-apostatow/1780527 | tytuł = KE o prawach apostatów | autor = Karolina Woźniak | opublikowany = tvp.info | data = 2010-05-11 | data dostępu = 2010-06-06 | język = pl}}</ref>. |
||
Niemniej [[Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych]] w odpowiedziach na pytania dotyczące ochrony danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce, potwierdzając zgodność tej działalności z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych stwierdził, że w oparciu o przepisy [[Kodeks prawa kanonicznego|Kodeksu Prawa Kanonicznego]] (kan. 535) osobie, która zamierza wystąpić z Kościoła, nie przysługuje prawo żądania usunięcia danych osobowych z ksiąg kościelnych. GIODO stwierdził także, że zgoda nie jest jedyną przesłanką uprawniającą do przetwarzania danych osobowych, mianowicie nie jest konieczna, jeśli zachodzi inna przesłanka ustawowa, np. gdy jest to niezbędne do wykonania statutowych zadań |
Niemniej [[Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych]] w odpowiedziach na pytania dotyczące ochrony danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce, potwierdzając zgodność tej działalności z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych stwierdził, że w oparciu o przepisy [[Kodeks prawa kanonicznego|Kodeksu Prawa Kanonicznego]] (kan. 535) osobie, która zamierza wystąpić z Kościoła, nie przysługuje prawo żądania usunięcia danych osobowych z ksiąg kościelnych. GIODO stwierdził także, że zgoda nie jest jedyną przesłanką uprawniającą do przetwarzania danych osobowych, mianowicie nie jest konieczna, jeśli zachodzi inna przesłanka ustawowa, np. gdy jest to niezbędne do wykonania statutowych zadań Kościołów i wynika z innych zasad ustawy takich jak prawo do aktualizacji danych<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.giodo.gov.pl/597/j/pl/data/filemanager_pl/wsp_krajowa/KEP.pdf | tytuł = Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce | autor = Michał Serzycki (Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych) | autor link = Michał Serzycki | autor2 = Stanisław Budzik (Sekretarz Generalny Konferencji Episkopatu Polski) | autor link2 = Stanisław Budzik | opublikowany = [[Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych]] | data = 2009-09-23 | data dostępu = 2010-06-08 |strona = 16| język = pl}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://www.giodo.gov.pl/318/id_art/1737/j/pl/ | tytuł = Czy proboszcz w Kościele Rzymsko - Katolickim jest uprawniony do gromadzenia informacji o członkach tego Kościoła? Czy mogę zażądać od proboszcza usunięcia informacji zawartych w księgach parafialnych, a dotyczących mojej osoby, jeśli chciałbym wystąpić z Kościoła Rzymsko – Katolickiego | autor = Zespół Rzecznika Prasowego Biura GIODO | opublikowany = [[Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych]] | data = 2006-09-08 | data dostępu = 2010-06-10 | język = pl}}</ref>. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | W przypadku apostazji nie można mówić o nakładaniu [[ekskomunika|ekskomuniki]], ponieważ apostazja sama w sobie jest zerwaniem komunii (łączności) z Kościołem i ekskomunika następuje na mocy samego [[Kodeks prawa kanonicznego|prawa kanonicznego]]. Apostazję można więc traktować jak ekskomunikę na własne życzenie. Z tego powodu na apostatę nie nakłada się [[kara kościelna|kar kościelnych]], ponieważ prawo kanoniczne obowiązuje tylko członków [[Kościół katolicki|Kościoła]]. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Ponieważ apostazja ma formę publiczną, przywrócenie stanu poprzedniego należy do gestii [[ordynariusz]]a [[diecezja|diecezji]], który określa ewentualne kary i formy [[Pokuta (religia)|pokutne]]. W wyjątkowych sytuacjach prawo to przysługuje każdemu [[biskup]]owi w akcie [[Sakrament pokuty i pojednania|spowiedzi]]. |
||
== Świadkowie Jehowy == |
== Świadkowie Jehowy == |
||
Wersja z 00:37, 17 cze 2010
Apostazja (od gr. apo – od, stasis – postawa, pozycja; odstąpienie, bunt) – odstępstwo od wiary religijnej; w pierwotnym znaczeniu – całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej. Obok herezji i schizmy należy do podstawowych przyczyn rozłamów jedności Kościoła.
Termin został również adaptowany do ogólnych pojęć religioznawczych oraz wykorzystywany przez religie i wyznania niechrześcijańskie.
Kościół katolicki
Forma
Współcześnie apostazja rozumiana jest jako świadome, dobrowolne i publiczne wyrzeczenie się przynależności do Kościoła.
Skutki apostazji mogą również zostać wywołane niekoniecznie z inicjatywy zainteresowanego, lecz na podstawie świadectwa świadków, którzy potwierdzają taką decyzję i wolę apostaty.
Konsekwencje
W przypadku apostazji nie można mówić o nakładaniu ekskomuniki, ponieważ apostazja sama w sobie jest zerwaniem komunii (łączności) z Kościołem i ekskomunika następuje na mocy samego prawa kanonicznego. Apostazję można więc traktować jak ekskomunikę na własne życzenie. Z tego powodu na apostatę nie nakłada się kar kościelnych, ponieważ prawo kanoniczne obowiązuje tylko członków Kościoła.
Apostata sam pozbawia się łączności z Kościołem, więc nie może oczekiwać życia sakramentalnego, kościelnych urzędów, godności, przywilejów itp.
Konsekwencją kanoniczną jest również stosowna adnotacja w księgach parafialnych.
Powrót do Kościoła
Ponieważ apostazja ma formę publiczną, przywrócenie stanu poprzedniego należy do gestii ordynariusza diecezji, który określa ewentualne kary i formy pokutne. W wyjątkowych sytuacjach prawo to przysługuje każdemu biskupowi w akcie spowiedzi.
W Polsce
Konferencja Episkopatu Polski 29 września 2008 ustaliła zasady dotyczące skuteczności prawnej (w znaczeniu prawa kościelnego) aktu apostazji. W myśl tych zasad apostazja dokonywana na terenie diecezji polskich dla swej skuteczności musi być złożona w formie własnoręcznego oświadczenia złożonego na ręce proboszcza miejsca zamieszkania w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Do wniosku należy także dołączyć akt chrztu. Odstępca musi być osobą pełnoletnią (w innych krajach nie ma takiego wymogu – np. w Niemczech i Austrii samodzielna apostazja jest możliwa od 14. roku życia; wcześniej mogą ją przeprowadzić rodzice lub opiekunowie prawni, co nie jest w ogóle możliwe w Polsce[1][2]). Proboszcz jest zobowiązany do poświadczenia przyjęcia aktu apostazji własnoręcznym podpisem i pieczęcią parafialną oraz przesłania aktu do swojej kurii diecezjalnej. Kuria poleca proboszczowi parafii chrztu odstępcy dokonanie stosownego wpisu do parafialnej księgi ochrzczonych. Jeżeli odstępca przyjął chrzest w parafii, która należy do innej diecezji, wówczas kuria diecezjalna przesyła informację o wystąpieniu z Kościoła do kurii diecezji chrztu odstępcy. Procedura ta nie ma wpływu na procedury lub oświadczenia cywilne wobec władz państwowych lub pozakościelnych.
Informacja o wystąpieniu z Kościoła powinna zostać trwale umieszczona w księdze ochrzczonych, zwykle na marginesie aktu chrztu odstępcy. Zgodnie z prawem kościelnym nie jest możliwe usunięcie informacji z księgi chrztu[3]. Kościelna administracja utrzymuje również tzw. księgi apostatów[4]. Dokumentem dla apostaty potwierdzającym apostazję jest wypis aktu chrztu z odpowiednią adnotacją, poświadczającą apostazję.
Krytyka polskiej procedury
Wprowadzenie powyższej procedury przez biskupów KEP spowodowało niezadowolenie i krytykę ze strony polskich środowisk wolnomyślicielskich[5], m.in. ze względu na fakt, że wskazówki Kurii Rzymskiej nie przewidują aż tylu proceduralnych formalności[6]. Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów uznało, że wymóg obecności dwóch świadków mocno utrudnia procedurę apostazji. Stowarzyszenie wystosowało pismo do rzecznika praw obywatelskich, w którym zwraca uwagę, że w wymaganym przez Episkopat kształcie procedura wystąpienia z Kościoła narusza konstytucyjne prawo obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do wolności religijnej[7][8]:
Angażowanie w sprawy światopoglądowe osób trzecich czy uzasadnianie innej osobie swoich przekonań religijnych jest w naszym mniemaniu niedopuszczalne w państwie prawa. Jest również niewymagane w innych krajach.
W odpowiedzi na postawione zarzuty, w liście z 14 listopada 2008[9] Biuro RPO przypomniało Polskiemu Stowarzyszeniu Racjonalistów o swoich celach konstytucyjnych, a także, że:
(...) żaden organ państwowy nie ma podstaw prawnych do ingerowania w wewnętrzne sprawy kościołow i związków wyznaniowych.
Niemożność wglądu do ksiąg parafialnych i usuwania o sobie informacji przez apostatów spotkała się z krytyką ze strony europosłanki Joanny Senyszyn, która wystosowała interpelację do Komisji Europejskiej w tej sprawie.
W odpowiedzi Komisja przyznała, że stowarzyszenia lub instytucje o charakterze religijnym mają prawo do przetwarzania danych o swoich członkach, ale tylko "pod warunkiem, że odnosi się ono wyłącznie do członków tej instytucji lub osób mających z nią regularny kontakt". Unijna komisarz ds. sprawiedliwości Viviane Reding dodała, że osoby, których dane są zbierane przez kościoły, zachowują wszystkie prawa zapisane w dyrektywie o ochronie danych i że unijne prawo jest w tym przypadku ponad prawem krajowym i jego własnymi umowami z kościołami. Reding podkreśliła, że jednym z tych praw jest "prawo sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych"[10].
Niemniej Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych w odpowiedziach na pytania dotyczące ochrony danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce, potwierdzając zgodność tej działalności z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych stwierdził, że w oparciu o przepisy Kodeksu Prawa Kanonicznego (kan. 535) osobie, która zamierza wystąpić z Kościoła, nie przysługuje prawo żądania usunięcia danych osobowych z ksiąg kościelnych. GIODO stwierdził także, że zgoda nie jest jedyną przesłanką uprawniającą do przetwarzania danych osobowych, mianowicie nie jest konieczna, jeśli zachodzi inna przesłanka ustawowa, np. gdy jest to niezbędne do wykonania statutowych zadań Kościołów i wynika z innych zasad ustawy takich jak prawo do aktualizacji danych[11][12].
Świadkowie Jehowy
Apostata u Świadków Jehowy jest identycznie traktowany jak osoba, którą wykluczono ze społeczności, a różnica dotyczy jedynie nazwy wskazującej czy dotychczasowy świadek odłączył się od organizacji sam czy też został wykluczony przez starszych zboru.
Islam
W islamie osoba dopuszczająca się apostazji określana jest jako murtadd.
Zobacz też
Bibliografia
- Codex Iuris canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus, Kodeks prawa kanonicznego.Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu. tekst dwujęzyczny, Edward Sztafrowski (tłumaczenie) i komisja naukowa pod redakcją Kazimierza Dynarskiego. Poznań: Pallottinum, 1984.
- 345. Zebranie Plenarne KEP: Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła. 29 września 2008. [dostęp 19 kwietnia 2009]. (pol.).
- ↑ Piotr Wagner: Apostazja w Niemczech, Austrii i Szwajcarii. racjonalista.pl, 2008-11-13. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Apostazja w Niemczech pociąga za sobą wszystkie skutki kanoniczne: ks. Bogusław Banach: Wystąpienie z Kościoła i jego konsekwencje kościelno-prawne w Niemczech. polska-parafia-giessen.de. [dostęp 2010-06-06]. Cytat: (wytłuszczenia za źródłem) Wystąpienie z Kościoła w Niemczech jest zawsze aktem o podwójnym oddziaływaniu, zarówno w państwowym jak i w kościelnym obszarze. Kto składa oświadczenie o wystąpieniu z Kościoła wobec władz świeckich dokonuje tym samym publicznego, urzędowo poświadczonego aktu zerwania z Kościołem (...). Przyjęcie oświadczenia przez władzę kościelną nie musi dokonywać się osobiście, wystarczy tutaj powiadomienie z urzędu państwowego. Po przesłaniu deklaracji o wystąpieniu do odpowiedniego urzędu kościelnego, akt wystąpienia z Kościoła staje się więc ważny również w świetle prawa kościelnego, a informacje o wystąpieniu zapisuje się w księdze ochrzczonych. (pol.).
- ↑ 345. Zebranie Plenarne KEP: Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła. 29 września 2008. [dostęp 6 czerwca 2010]. Cytat: 11. Jednocześnie należy wyjaśnić zainteresowanemu, że chrzest jest wydarzeniem, którego nie da się wymazać z historii życia człowieka, dlatego wykreślenie aktu z księgi chrztu nie jest możliwe. Gdyby ktoś powoływał się na prawo o ochronie danych osobowych, należy wyjaśnić, że w tej sprawie nie ma ono zastosowania: dane zawarte w księgach metrykalnych, jako udokumentowanie przyjętych sakramentów, są niezbędne do wykonywania własnych zadań Kościoła. (pol.).
- ↑ ks. Stanisław Nabywaniec: Archiwa parafialne. Zwiastowanie, 1999. [dostęp 2010-06-09].
- ↑ Mariusz Agnosiewicz: Biskupi osaczają apostatów. racjonalista.pl, 2008-10-02. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Julian Kard. Herranz: Stanowisko Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych ws. apostazji. racjonalista.pl, 2006-03-13. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Magda Działoszyńska: Owieczka odchodzi. Gazeta Wyborcza, 2009-12-11. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów: Pismo do RPO w sprawie apostazji. psr.racjonalista.pl, 2008-11-03. [dostęp 2010-02-06]. (pol.).
- ↑ Biuro Rzecznika praw Obywatelskich: Odpowiedź na pismo PSR. 2009-11-14. [dostęp 2010-02-03]. (pol.).
- ↑ Karolina Woźniak: KE o prawach apostatów. tvp.info, 2010-05-11. [dostęp 2010-06-06]. (pol.).
- ↑ Michał Serzycki (Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych), Stanisław Budzik (Sekretarz Generalny Konferencji Episkopatu Polski): Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, 2009-09-23. [dostęp 2010-06-08]. (pol.).
- ↑ Zespół Rzecznika Prasowego Biura GIODO: Czy proboszcz w Kościele Rzymsko - Katolickim jest uprawniony do gromadzenia informacji o członkach tego Kościoła? Czy mogę zażądać od proboszcza usunięcia informacji zawartych w księgach parafialnych, a dotyczących mojej osoby, jeśli chciałbym wystąpić z Kościoła Rzymsko – Katolickiego. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, 2006-09-08. [dostęp 2010-06-10]. (pol.).