Katastrofa polskiego Tu-154 w Smoleńsku: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Massalim (dyskusja | edycje)
52 edycje
Ency (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
13 109 edycji
przeniesienie treści z hasła Zbrodnia katyńska, kolejność sekcji
Linia 433: Linia 433:


{{clear}}
{{clear}}

⚫
{{Przypisy|2}}
==Niewygłoszone przemówienie prezydenta RP==
Po katastrofie prasa polska opublikowała treść przemówienia<ref>3 kwietnia, na bazie kolejnej wersji założeń i tez, przygotowano list do Rodzin Katyńskich (omyłkowo uznany przez część prasy za ostateczną wersję przemówienia). List ten – po wydrukowaniu w kilkuset egzemplarzach – został przekazany 6 kwietnia organizatorom wyjazdu Rodzin Katyńskich na uroczystości rocznicowe. Oświadczenie [[Kancelaria Prezydenta RP|Kancelarii Prezydenta RP]]: [http://www.rp.pl/artykul/2,463145.html "Wolność i prawda"],''[[Rzeczpospolita (pismo)|Rzeczpospolita]]'' [[17 kwietnia]] 2010.</ref><ref> [http://www.rp.pl/artykul/460070_Najtragiczniejsza_stacja_polskiej_Golgoty.html "Najtragiczniejsza stacja polskiej Golgoty"] [[Rzeczpospolita (pismo)|Rzeczpospolita]], 11 kwietnia 2010 - tekst listu do Rodzin Katyńskich.</ref>, które Prezydent RP miał wygłosić w Katyniu:

{{Cytat|To było 70 lat temu. Zabijano ich – wcześniej skrępowanych – strzałem w tył głowy. Tak by krwi było mało. Później – ciągle z orłami na guzikach mundurów – kładziono w głębokich dołach. Tu, w Katyniu takich śmierci było cztery tysiące czterysta. W Katyniu, Charkowie, Twerze, w Kijowie, Chersoniu oraz w Mińsku – razem 21.768.Zamordowani to obywatele Polski, ludzie różnych wyznań i różnych zawodów; wojskowi, policjanci i cywile. Są wśród nich generałowie i zwykli policjanci, profesorowie i wiejscy nauczyciele. Są wojskowi kapelani różnych wyznań: kapłani katoliccy, naczelny rabin WP, naczelny kapelan greckokatolicki i naczelny kapelan prawosławny. Wszystkie te zbrodnie – popełnione w kilku miejscach – nazywamy symbolicznie Zbrodnią Katyńską. Łączy je obywatelstwo ofiar i ta sama decyzja tych samych sprawców.

2.
Zbrodni dokonano z woli Stalina, na rozkaz najwyższych władz Związku Sowieckiego: Biura Politycznego WKP(b). Decyzja zapada 5 marca 1940, na wniosek Ławrentija Berii: rozstrzelać! W uzasadnieniu wniosku czytamy: to „zatwardziali, nie rokujący poprawy wrogowie władzy sowieckiej”.

3.
Tych ludzi zgładzono bez procesów i wyroków. Zostali zamordowani z pogwałceniem praw i konwencji cywilizowanego świata.
Czym jest śmierć dziesiątków tysięcy osób – obywateli Rzeczpospolitej – bez sądu? Jeśli to nie jest ludobójstwo, to co nim jest?

4.
Pytamy, nie przestajemy pytać: dlaczego? Historycy wskazują zbrodnicze mechanizmy komunistycznego totalitaryzmu. Część jego ofiar leży tuż obok, również w katyńskim lesie. To tysiące Rosjan, Ukraińców, Białorusinów, ludzi innych narodów.
Źródłem zbrodni jest jednak także pakt Ribbentrop-Mołotow prowadzący do czwartego rozbioru Polski. Są nim imperialne, szowinistyczne zamiary Stalina. Zbrodnia Katyńska jest – pisał o tym wyłączony w ostatniej chwili z transportu śmierci prof. Stanisław Swianiewicz – częścią „akcji (...) oczyszczenia przedpoli potrzebnych dla dalszej ekspansji imperializmu sowieckiego”.
Jest kluczowym elementem planu zniszczenia wolnej Polski: państwa stojącego – od roku 1920 - na drodze podboju Europy przez komunistyczne imperium.

To dlatego NKWD próbuje pozyskać jeńców: niech poprą plany podboju. Oficerowie z Kozielska i Starobielska wybierają jednak honor, są wierni Ojczyźnie.

Dlatego Stalin i jego Biuro Polityczne mszcząc się na niepokonanych decydują: rozstrzelać ich. Grobami są doły śmierci w Katyniu, pod Charkowem, w Miednoje. Te doły śmierci mają być także grobem Polski, niepodległej Rzeczpospolitej.

5.
W czerwcu roku 1941 Niemcy uderzają na ZSRS: sojusznicy z sierpnia 1939 stają się śmiertelnymi wrogami. ZSRS zostaje członkiem koalicji antyhitlerowskiej. Rząd w Moskwie przywraca – na mocy układu z 30 lipca 1941 – stosunki z Polską. Stalin zasiada u boku Roosevelta i Churchilla w wielkiej trójce.

Miliony żołnierzy Armii Czerwonej – Rosjan, Ukraińców, Białorusinów, Gruzinów, Ormian i Azerów, mieszkańców Azji środkowej – oddają życie w walce z Niemcami Hitlera. W tej samej walce giną też Amerykanie, Brytyjczycy, Polacy, żołnierze innych narodów.
Przypomnijmy: to my, Polacy, jako pierwsi zbrojnie przeciwstawiliśmy się armii Hitlera. To my walczyliśmy z nazistowskimi Niemcami od początku do końca wojny. Pod jej koniec nasi żołnierze tworzą czwartą co do liczebności armię antyhitlerowskiej koalicji.

Polacy walczą i giną na wszystkich frontach: na Westerplatte i pod Kockiem, w bitwie o Anglię i pod Monte Cassino, pod Lenino i w Berlinie, w partyzantce i w Powstaniu Warszawskim. Są wśród nich bracia i dzieci ofiar Katynia.

W bombowcu Polskich Sił Zbrojnych nad III Rzeszą ginie 26 letni Aleksander Fedorońko najstarszy z synów zamordowanego w Katyniu Szymona Fedorońki – naczelnego kapelana wyznania prawosławnego Wojska Polskiego. Najmłodszy syn, 22 letni Orest poległ – w szeregach Armii Krajowej – w pierwszym dniu Powstania Warszawskiego. Jego 24-letni brat Wiaczesław walczący w Zgrupowaniu AK „Gurt” ginie 17 dni później.

W maju 1945 roku III Rzesza przegrywa wojnę. Nazistowski totalitaryzm upada. Niedługo obchodzić będziemy 65 rocznicę tego wydarzenia.

Dla naszego narodu było to jednak zwycięstwo gorzkie, niepełne. Trafiamy w strefę wpływów Stalina i totalitarnego komunizmu. Po roku 1945 Polska istnieje ale bez niepodległości. Z narzuconym ustrojem. Próbuje się też zafałszować naszą pamięć o polskiej historii i polskiej tożsamości.

6.
Ważną częścią tej próby fałszerstwa było kłamstwo katyńskie. Historycy nazywają je wręcz kłamstwem założycielskim PRL. Obowiązuje od roku 1943. To w związku z nim Stalin zrywa stosunki z polskim rządem.

Świat miał się nigdy nie dowiedzieć. Rodzinom ofiar odebrano prawo do publicznej żałoby, do opłakania i godnego upamiętnienia najbliższych.

Po stronie kłamstwa stoi potęga totalitarnego imperium, stoi aparat władzy polskich komunistów. Ludzie mówiący prawdę o Katyniu płacą za to wysoką cenę. Także uczniowie. W roku 1949 za wykrzyczaną na lekcji prawdę o Katyniu dwudziestoletni uczeń z Chełma Józef Bałka wyrokiem wojskowego sądu trafia na trzy lata do więzienia.

Czyżby – przypomnę słowa poety - świadkiem miały pozostać „guziki nieugięte” znajdowane tu, na katyńskich mogiłach?
Są jednak także „nieugięci ludzie” i – po czterech dekadach – totalitarny Goliat zostaje pokonany. Prawda – ta ostateczna broń przeciw przemocy – zwycięża. Tak jak kłamstwo katyńskie było fundamentem PRL, tak prawda o Katyniu jest fundamentem wolnej Rzeczpospolitej. To wielka zasługa Rodzin Katyńskich. Ich walki o pamięć o swoich bliskich, a więc także – o pamięć i tożsamość Polski. Zasługa młodzieży. Uczniów takich jak Józef Bałka. Zasługa tych nauczycieli, którzy – mimo zakazów – mówili dzieciom prawdę. Zasługa księży, w tym księdza prałata Zdzisława Peszkowskiego i zamordowanego w styczniu roku 1989 księdza Stefana Niedzielaka – inicjatora wzniesienia krzyża katyńskiego na cmentarzu powązkowskim. Zasługa drukarzy nielegalnych wydawnictw. Zasługa wielu niezależnych inicjatyw i „Solidarności”. Milionów rodziców opowiadających swoim dzieciom prawdziwą historię Polski.
Jak trafnie powiedział tu przed kilkoma dniami premier Rzeczpospolitej, Polacy stają się wielką Rodziną Katyńską.
Wszystkim członkom tej wspólnoty, w szczególności krewnym i bliskim ofiar, składam najgłębsze podziękowanie. Zwycięstwo w bitwie z kłamstwem to Wasza wielka zasługa! Dobrze zasłużyliście się Ojczyźnie!!

Wielkie zasługi w walce z kłamstwem katyńskim mają także Rosjanie: działacze Memoriału, ci prawnicy, historycy i funkcjonariusze rosyjskiego państwa, którzy odważnie ujawniali tę zbrodnię Stalina.

7.
Katyń i kłamstwo katyńskie stały się bolesną raną polskiej historii, ale także na długie dziesięciolecia zatruły relacje między Polakami i Rosjanami. Nie da się budować trwałych relacji na kłamstwie. Kłamstwo dzieli ludzi i narody. Przynosi nienawiść i złość. Dlatego potrzeba nam prawdy. Racje nie są rozłożone równo, rację mają Ci, którzy walczą o wolność. My, chrześcijanie wiemy o tym dobrze: prawda, nawet najboleśniejsza, wyzwala. Łączy. Przynosi sprawiedliwość. Pokazuje drogę do pojednania.
Sprawmy, by katyńska rana mogła się wreszcie zagoić i zabliźnić. Jesteśmy na tej drodze. Mimo różnych wahań i tendencji, prawdy o Zbrodni Katyńskiej jest dziś więcej niż ćwierć wieku temu. Doceniamy działania Rosji i Rosjan służące tej prawdzie, w tym środową wizytę premiera Rosji w lesie katyńskim, na grobach pomordowanych. Jednak prawda potrzebuje nie tylko słów ale i konkretów. Trzeba ujawnienia wszystkich dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej. Okoliczności tej zbrodni muszą zostać do końca zbadane i wyjaśnione. Trzeba tu, w Katyniu, rozmowy młodzieży: polskiej i rosyjskiej, ukraińskiej i białoruskiej. Ważne jest, by została potwierdzona prawnie niewinność ofiar, By kłamstwo katyńskie zniknęło na zawsze z przestrzeni publicznej. Drogą, która zbliża nasze narody, powinniśmy iść dalej, nie zatrzymując się na niej, ani nie cofając. Ta droga do pojednania wymaga jednak czytelnych znaków. Na tej drodze trzeba partnerstwa, dialogu równych z równymi, a nie imperialnych tęsknot. Trzeba myślenia o wspólnych wartościach: o demokracji, wolności, pluralizmie, a nie – o strefach wpływów.

8.

Tragedia Katynia i walka z kłamstwem katyńskim to doświadczenie ważne dla kolejnych pokoleń Polaków. To część naszej historii. Naszej pamięci i naszej tożsamości. To jednak także część historii całej Europy, świata. To przesłanie dotyczące każdego człowieka i wszystkich narodów. Dotyczące i przeszłości, i przyszłości ludzkiej cywilizacji.

Zbrodnia Katyńska już zawsze będzie przypominać o groźbie zniewolenia i zniszczenia ludzi i narodów. O sile kłamstwa. Będzie jednak także świadectwem tego, że ludzie i narody potrafią – nawet w czasach najtrudniejszych – wybrać wolność i obronić prawdę.

Oddajmy wspólnie hołd pomordowanym: pomódlmy się nad ich grobami.
Chwała bohaterom! Cześć ich pamięci!!
<ref>[http://www.rp.pl/artykul/2,463145.html "Wolność i prawda"] ''[[Rzeczpospolita (pismo)|Rzeczpospolita]]'' [[17 kwietnia]] 2010</ref>}}


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
Linia 444: Linia 506:
* [[katastrofy samolotów rządowych]]
* [[katastrofy samolotów rządowych]]
* [[katastrofa lotnicza w Mirosławcu]]
* [[katastrofa lotnicza w Mirosławcu]]

⚫
{{Przypisy|2}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==

Wersja z 00:38, 22 kwi 2010

Szablon:Katastrofa lotnicza infobox

Tu-154M nr 101 na lotnisku w Zagrzebiu w czasie wizyty prezydenta RP w Chorwacji 18 lutego 2010

Katastrofa polskiego samolotu rządowego w Smoleńsku – katastrofa lotnicza, do której doszło 10 kwietnia 2010 o godzinie 8:56 czasu polskiego (10:56 czasu lokalnego)[1]. Samolot Tu-154M, nr boczny 101[2], przewożący m.in. prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z małżonką na uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, rozbił się ok. 350-500 metrów od początku pasa startowego, 150 metrów na lewo od jego osi na lotnisku Smoleńsk-Siewiernyj w Smoleńsku[3]. Ze wstępnych ustaleń wynika, że samolot zahaczył lewym skrzydłem o drzewo lub o maszt naprowadzający[4], przy próbie lądowania we mgle, 1050 metrów od lotniska.

Katastrofy nikt nie przeżył. Na oficjalnej liście ofiar katastrofy opublikowanej przez polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji znajduje się 89 pasażerów i 7 członków załogi[5]. Jedna osoba, Zofia Kruszyńska-Gust, nie stawiła się do odprawy[6].

Okoliczności wypadku

Trasa lotu

Tuż przed katastrofą na lotnisku Smoleńsk-Siewiernyj panowało duże zamglenie, a lotnisko to nie posiada wspomagającego lądowanie systemu naprowadzania ILS[7].

Według wstępnych informacji podanych przez media samolot miał problemy z lądowaniem[3]. Piloci ponownie zwiększyli ciąg silników, aby wyprowadzić samolot z podejścia do lądowania i przejść na drugie okrążenie, po czym kontakt z samolotem się urwał[3].

Jak podaje serwis gazeta.ru, dyspozytor zasugerował pilotowi lądowanie na lotniskach zastępczych w Mińsku lub Moskwie; mimo to pierwszy pilot zdecydował się na lądowanie w Smoleńsku[8].

Serwis LifeNews.ru przeprowadził wywiad z Pawłem Plusinym, kierownikiem lotów lotniska Siewiernyj, który naprowadzał rządowy samolot. W wywiadzie tym powiedział, że obserwując pogarszającą się pogodę, zaproponował polskiej załodze lądowanie na lotnisku zastępczym, ale dowódca załogi podjął inną decyzję[9]. Pilot miał odpowiedzieć: Ilość paliwa pozwala mi na to, by zrobić krąg, i odlecę na zapasowe lotnisko, jeśli nie usiądę[9].

Oficjalne dochodzenie

Około 13:53 czasu polskiego Rosjanie potwierdzili znalezienie pierwszej czarnej skrzynki, o 17:45 została znaleziona druga czarna skrzynka[10][11]. Około godziny 20:00 polscy śledczy rozpoczęli dochodzenie.

16 kwietnia Komitet Śledczy przy Prokuraturze Generalnej Rosji ogłosił, iż zakończono śledztwo w miejscu katastrofy Tu-154M, gdzie przebywali zarówno polscy jak i rosyjscy śledczy. O wynikach czynności dochodzeniowych szef Komitetu Śledczego Aleksandr Bastrykin poinformował przebywającego w Moskwie polskiego wiceministra spraw wewnętrznych i administracji Piotra Stachańczyka[12]. Zidentyfikowano ciała 96 ofiar katastrofy; w celu identyfikacji ofiar tragedii przeprowadzono dotychczas 266 ekspertyz medycznych, w tym genetycznych.

Lista ofiar

Lista pasażerów opublikowana przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (brakuje nazwiska Agnieszki Pogródki-Węcławek, która także zginęła w katastrofie)

Na stronach Rządowego Centrum Bezpieczeństwa został opublikowany dokument Lista pasażerów: lista osób upoważnionych do przelotu statkiem powietrznym Tu – 154M/101[13], zawierający listę pasażerów (bez nieobecnej Zofii Kruszyńskiej-Gust), którzy mieli się znaleźć w samolocie. Lista nie zawiera nazwisk członków załogi oraz funkcjonariuszki BOR Agnieszki Pogródki-Węcławek. Pełna lista została później opublikowana na witrynie MSWiA[5]; lista na witrynie RCB tego samego dnia została zaktualizowana[14]. Zginęło 96 osób – 89 pasażerów i 7 członków załogi.

Przedstawiciele parlamentu

Posłowie

Kwiaty i znicze pod biurem poselskim Izabeli Jarugi-Nowackiej w Gdyni

Senatorowie

Przedstawiciele Rodzin Katyńskich i innych stowarzyszeń

Przedstawiciele Sił Zbrojnych RP

Osoby towarzyszące

Załoga

Załogę samolotu stanowili żołnierze i pracownice wojska pełniący służbę (zatrudnione) w 36 Specjalnym Pułku Lotnictwa Transportowego im. Obrońców Warszawy.

Funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu

  • ppłk Jarosław Florczak
  • kpt. Dariusz Michałowski
  • por. Paweł Janeczek
  • ppor. Piotr Nosek
  • st. chor. Artur Francuz
  • chor. Jacek Surówka
  • chor. Paweł Krajewski
  • chor. Marek Uleryk
  • mł. chor. Agnieszka Pogródka-Węcławek

Identyfikacja ofiar

Para prezydencka

Trumna z ciałem prezydenta Lecha Kaczyńskiego na lotnisku w Smoleńsku

Ciało prezydenta Lecha Kaczyńskiego zostało zidentyfikowane w nocy z 10 na 11 kwietnia. Identyfikacji ciała na miejscu katastrofy dokonał brat głowy państwa, Jarosław Kaczyński[16]; na miejscu katastrofy towarzyszył mu jego współpracownik Adam Bielan[16]. Ciało prezydenta zostało sprowadzone do Polski 11 kwietnia wojskowym samolotem CASA, który wylądował na wojskowym lotnisku Okęcie[16] o godzinie 15:03.

12 kwietnia zostało zidentyfikowane ciało pierwszej damy – Marii Kaczyńskiej, jej zwłoki zostały sprowadzone do Polski 13 kwietnia przed południem[17][18].

Pozostałe ofiary

10 kwietnia

Wydobyte ciała ofiar zostały przetransportowane do Moskwy, gdzie następuje proces ich identyfikacji[19]. Do Moskwy przyjechały rodziny ofiar katastrofy oraz minister zdrowia Ewa Kopacz, która nadzoruje przebieg identyfikacji zwłok.

12 kwietnia

Do 12 kwietnia ciała 14 ofiar zostały całkowicie zidentyfikowane na podstawie oględzin ciała. Kolejne 10 osób zidentyfikowano na podstawie fragmentów garderoby i znaków szczególnych. Identyfikacja reszty ofiar jest trudna ze względu na rozległe obrażenia jakie odnieśli podczas katastrofy. Do ich rozpoznania potrzebne będą badania genetyczne[20].

13 kwietnia

2 dni po katastrofie – 13 kwietnia – jeszcze nie zakończyła się akcja wydobywania 9 ciał ofiar, na miejscu był potrzebny ciężki sprzęt do podniesienia większych fragmentów samolotu, który udało się użyć dopiero 14 kwietnia. Wydobyte ciała zostały sprowadzone do Moskwy celem identyfikacji[21].

Wieczorem 13 kwietnia rzecznik rządu Paweł Graś poinformował o tym, że w środę, 14 kwietnia do Polski przyleci 30 trumien z ciałami ofiar katastrofy w Smoleńsku. Wg rzecznika rządu lista ofiar, które znajdą się w samolocie najpierw zostanie przekazana rodzinom, a następnie podana do publicznej wiadomości[22]. Tego dnia Prokuratura Generalna podała informację o zidentyfikowaniu 55 ofiar[23]. TVN24 późnym wieczorem podała informację o zidentyfikowaniu 62 ciał i wydobyciu 5 spod wraku samolotu[24].

14 kwietnia

Około godziny 16.00 dnia 14 kwietnia na lotnisku Okęcie w Warszawie wylądował samolot z 30 trumnami zawierającymi ciała ofiar katastrofy pod Smoleńskiem[25][26].

Lista: Joanna Agacka-Indecka, Czesław Cywiński, Leszek Deptuła, Zbigniew Dębski, Katarzyna Doraczyńska, Aleksander Fedorowicz, Janina Fetlińska, Jarosław Florczak, Paweł Janeczek, Dariusz Jankowski, Mariusz Kazana, Miron Chodakowski, Stanisław Nałęcz-Komornicki, Stanisław Komorowski, Paweł Krajewski, Wojciech Lubiński, Tomasz Merta, Dariusz Michałowski, Justyna Moniuszko, Piotr Nosek, Piotr Nurowski, Jan Osiński, Adam Pilch, Krzysztof Putra, Ryszard Rumianek, Sławomir Skrzypek, Władysław Stasiak, Jacek Surówka, Jerzy Szmajdziński, Paweł Wypych.

Polska minister zdrowia Ewa Kopacz tego dnia oznajmiła o zidentyfikowaniu 64 osób. Tomasz Arabski potwierdził również informację o przetransportowaniu do Polski ciała Ryszarda Kaczorowskiego w czwartek około godziny 11 oraz o przysłaniu pozostałych zidentyfikowanych ciał około godziny 16[27].

15 kwietnia

Do południa podano informację o zidentyfikowaniu 71 ofiar katastrofy[28]. W tym czasie do Polski przybyła trumna z ciałem Ryszarda Kaczorowskiego – ostatniego prezydenta II RP. Trumna z jego ciałem zostanie wystawiona w Belwederze. Pogrzeb ma odbyć się w poniedziałek w Świątyni Opatrzności Bożej[29]. Około godziny 16.30 na Okęciu wylądował samolot z kolejnymi 34 trumnami ofiar[30].

Lista: Krystyna Bochenek, Anna Maria Borowska, Bartosz Borowski, Tadeusz Buk, Grzegorz Dolniak, Artur Francuz, Roman Indrzejczyk, Józef Joniec, Sebastian Karpiniuk, Janusz Kochanowski, Andrzej Kremer, Janusz Kurtyka, Andrzej Kwaśnik, Barbara Maciejczyk, Barbara Mamińska, Bożena Mamontowicz-Łojek, Stefan Melak, Stanisław Mikke, Janina Natusiewicz-Mirer, Bronisława Orawiec-Loffler, Katarzyna Piskorska, Maciej Płażyński, Tadeusz Płoski, Agnieszka Pogródka-Węcławek, Andrzej Sariusz-Skąpski, Leszek Solski, Aleksander Szczygło, Jolanta Szymanek-Deresz, Izabela Tomaszewska, Marek Uleryk, Anna Walentynowicz, Teresa Walewska-Przyjałkowska, Zbigniew Wassermann, Gabriela Zych.

Po południu Polskie Radio podało informację z Rosyjskiego Ministerstwa Zdrowia o zidentyfikowaniu 74 ciał ofiar katastrofy w Smoleńsku[31].

16 kwietnia

Do południa zidentyfikowano 76 ciał ofiar katastrofy. Badania genetyczne pozostałych ciał zostaną zakończone nie wcześniej niż 21 kwietnia[32]. Tego dnia do Polski miało przylecieć ciało gen. Franciszka Gągora wraz z siedmioma innymi trumnami, jednak z powodu zamknięcia przestrzeni powietrznej nad Polską transport został opóźniony[33]. Przed godziną 22.00 dwa samoloty z ciałami znalazły się jednak na lotnisku Okęcie[34].

Lista: Ewa Bąkowska, Franciszek Gągor, Przemysław Gosiewski, Bronisław Gostomski, Izabela Jaruga-Nowacka, Zdzisław Król, Wojciech Seweryn, Janusz Zakrzeński.

Następstwa katastrofy

Po katastrofie prezydenckiego samolotu wiele instytucji i urzędów państwowych pozostało bez obsady. Osoby pełniące obowiązki i następców tragicznie zmarłych wskazuje Konstytucja i ustawy.

Urzędy państwowe

Urząd Osoba, która zginęła, pełniąc ten urząd Osoba pełniąca obowiązki Następca Uwagi
Prezydent RP Lech Kaczyński Bronisław Komorowski
(Marszałek Sejmu RP) 		wakat
(I tura wyborów 20 czerwca 2010[35]) 		na mocy art. 131 ust. 2 pkt. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z chwilą opróżnienia urzędu prezydenckiego Marszałek Sejmu tymczasowo wykonuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Szef Sztabu Generalnego WP gen. Franciszek Gągor gen. broni Mieczysław Stachowiak
(I zastępca szefa) 		wakat [36]
dowódca Sił Powietrznych RP gen. broni pil. Andrzej Błasik gen. dyw. Krzysztof Załęski
(szef sztabu / zastępca dowódcy) 		wakat [36]
dowódca Wojsk Lądowych RP gen. dyw. Tadeusz Buk gen. dyw. Edward Gruszka
(szef sztabu / zastępca dowódcy) 		wakat [36]
dowódca Wojsk Specjalnych RP gen. dyw. Włodzimierz Potasiński gen. bryg. Marek Olbrycht
(szef sztabu / zastępca dowódcy) 		wakat [36]
dowódca Operacyjny Sił Zbrojnych RP gen. broni Bronisław Kwiatkowski gen. dyw. Jerzy Michałowski
(szef sztabu / zastępca dowódcy) 		wakat [36]
dowódca Garnizonu Warszawa gen. bryg. Kazimierz Gilarski płk. dr. Wiesław Grudziński
(zastępca dowódcy) 		wakat [36]
dowódca Marynarki Wojennej RP wiceadmirał Andrzej Karweta wiceadmirał Waldemar Głuszko
(szef sztabu / zastępca dowódcy) 		wakat [36]
Prezes Narodowego Banku Polskiego Sławomir Skrzypek Piotr Wiesiołek
(I zastępca Prezesa NBP) 		wakat zgodnie z art. 10 ust. 1 Ustawy o Narodowym Banku Polskim, jego obowiązki przejmuje wiceprezes NBP – pierwszy zastępca Prezesa NBP
przewodniczący Rady Polityki Pieniężnej Sławomir Skrzypek Piotr Wiesiołek[37][38] wakat "RPP [...] uznała, że [...] prezes Wiesiołek [...] ma pełne uprawnienia prezesa NBP łącznie z prawem głosu na posiedzeniach RPP [...]. Tak będzie aż do wyboru nowego prezesa NBP. Przyjęliśmy taką interpretację przedstawioną przez prawników" – poinformowała Anna Zielińska-Głębocka, członek RPP.[39]
Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski Stanisław Trociuk i prof. Marek Zubik
(zastępcy RPO)[40] 		wakat Rzecznika powołuje Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów[41]
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka Franciszek Gryciuk[42]
(Wiceprezes IPN) 		wakat Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej powołuje i odwołuje Sejm RP, za zgodą Senatu, na wniosek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, które zgłasza kandydata spoza swego grona[43]
Prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego Piotr Nurowski Andrzej Kraśnicki (I wiceprezes) wakat [44]
Senator Wicemarszałek Krystyna Bochenek
Janina Fetlińska
Stanisław Zając 		brak wakat W macierzystych okręgach zmarłych senatorów w terminie 3 miesięcy od dnia wygaśnięcia mandatów odbędą się wybory uzupełniające[45]. Wicemarszałek Senatu zostanie wybrany z grona senatorów zgodnie z Regulaminem Senatu[46]
Poseł Wicemarszałkowie: Krzysztof Putra, Jerzy Szmajdziński
oraz Leszek Deptuła, Grzegorz Dolniak, Grażyna Gęsicka, Przemysław Gosiewski, Izabela Jaruga-Nowacka, Sebastian Karpiniuk, Aleksandra Natalli-Świat, Maciej Płażyński, Arkadiusz Rybicki, Jolanta Szymanek-Deresz, Zbigniew Wassermann, Wiesław Woda i Edward Wojtas 		brak wakat Miejsce zmarłych posłów zajmą kolejne osoby z list wyborczych według liczby uzyskanych głosów, przy czym kandydat ma prawo zrzec się pierwszeństwa do mandatu na rzecz kolejnej osoby[45]. Wicemarszałkowie Sejmu zostaną wybrani z grona posłów zgodnie z Regulaminem Sejmu[47].


Reakcje

W Polsce

Znicze i kwiaty przed Pałacem Prezydenckim, 10 kwietnia 2010
Mieszkańcy Lublina zostawiają kwiaty i znicze pod portretem Lecha i Marii Kaczyńskich oraz przy banerze upamiętniającym Ryszarda Kaczorowskiego – honorowego obywatela miasta. 11 kwietnia 2010
Polacy skupieni przy Pomniku Katyńskim w Toronto, 10 kwietnia 2010
Krzyż Katyński przy kościele św. Idziego w Krakowie, 11 kwietnia 2010
 Osobny artykuł: Pogrzeb Lecha Kaczyńskiego.
10 kwietnia

Wkrótce po ukazaniu się pierwszych informacji tłumy ludzi zgromadziły się przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie, by złożyć hołd ofiarom. Składano wiele kwiatów i wieńców, palono znicze, opuszczono do połowy flagę przed pałacem prezydenckim, odmawiano modlitwy publiczne[48]. Bronisław Komorowski, wykonujący obowiązki prezydenta Rzeczypospolitej zarządził tygodniową żałobę narodową[49]. W Krakowie na znak żałoby rozbrzmiał Dzwon Zygmunta[50]. Po południu Rada Ministrów odbyła specjalne posiedzenie, na którym przyjęła uchwałę w sprawie uczczenia pamięci ofiar tragicznego wypadku lotniczego pod Smoleńskiem. W uchwale tej zarządzono wprowadzenie dwóch minut ciszy w dniu następnym o godzinie 12.00 oraz w dniu ceremonii pogrzebowej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w momencie jej rozpoczęcia[51]. Uchwałą z dnia 16 kwietnia zmieniono powyższą uchwałę, zarządzając dwie minuty ciszy także w dniu 17 kwietnia o godzinie 12.00[52]. Właściciele sieci supermarketów zdecydowali o zamknięciu swoich placówek w dniu 11 kwietnia 2010 roku[53].

Były prezydent Aleksander Kwaśniewski powiedział telewizji TVN 24, że Katyń jest "przeklętym miejscem", zestawiając ze sobą masakrę katyńską i katastrofę samolotu prezydenckiego[54]. Według premiera Donalda Tuska świat współczesny nie widział dotąd takiego dramatu[55]. Były premier Leszek Miller, który sam uczestniczył kiedyś w katastrofie helikoptera, podkreślał, że samolot był w złym stanie technicznym i że decyzja o jego wymianie powinna być już od dawna podjęta[56].

11 kwietnia

O godz. 12.00 w Bazylice Mariackiej w Gdańsku odprawiona została msza święta przez abp. Sławoja Leszka Głódzia i abp. Tadeusza Gocłowskiego. W uroczystości wzięli udział prezydenci Paweł Adamowicz, Jacek Karnowski, Wojciech Szczurek, a także eurodeputowany Jan Kozłowski, wojewoda pomorski Roman Zaborowski, Lech Wałęsa i wielu mieszkańców Trójmiasta. Po mszy ulicami ludzie udali się na Plac Solidarności, pod pomnik Poległych Stoczniowców 1970[57]. Wiele osób, które zginęły w katastrofie pochodziło lub posiadało związki z Trójmiastem: Lech Kaczyński, Maria Kaczyńska, Maciej Płażyński, Arkadiusz Rybicki, Anna Walentynowicz, Izabela Jaruga-Nowacka, Przemysław Gosiewski, Sebastian Karpiniuk, Andrzej Karweta, Leszek Solski.

12 kwietnia

O godz. 20.00 wyruszył spod gmachu Sejmu, przy Pomniku Żołnierzy AK, "Akademicki Marsz Pamięci" zorganizowany przez studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Studenci przeszli Traktem Królewskim na Stare Miasto, gdzie o godz. 21.00 w kościele św. Anny odbyła się msza św. w intencji zmarłych[58].

13 kwietnia

Sejm i Senat na specjalnym wspólnym posiedzeniu (nie było to jednak posiedzenie Zgromadzenia Narodowego, bowiem ono może zebrać się tylko w ściśle określonych przypadkach) oddały hołd ofiarom katastrofy lotniczej w Smoleńsku, w której zginęło 15 posłów i 3 senatorów z wszystkich partii politycznych. Posłowie i senatorowie przyjęli specjalne oświadczenie w sprawie uczczenia pamięci Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego i członków Jego delegacji[59]. Rada Ministrów zdecydowała o przyznaniu rodzinom ofiar wsparcia finansowego. Rząd przeznaczył też 20 milionów złotych z budżetu państwa na pokrycie kosztów uroczystości pogrzebowych oraz pochówków[60].

16 kwietnia

Pełniący obowiązki Prezydenta RP Bronisław Komorowski odznaczył pośmiertnie Orderem Odrodzenia Polski[61] wszystkie ofiary wypadku z wyjątkiem osób wcześniej odznaczonych Orderem Orła Białego lub Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[62].

17 kwietnia

O godzinie 12:00 na Placu Piłsudskiego w Warszawie odbyły się uroczystości żałobne upamiętniające ofiary katastrofy. Po części państwowej, o 13:00 została odprawiona Msza Święta w intencji ofiar, koncelebrowana przez Episkopat Polski. W uroczystościach wzięło udział około 100 tysięcy osób[63].

W Rosji

Dmitrij Miedwiediew i Władimir Putin zapalili wspólnie świece w kaplicy na terenie rezydencji prezydenta Rosji w Gorkach pod Moskwą
Odezwa do narodu polskiego prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa (wersja polska)
Prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew i premier Władimir Putin w rozmowie o katastrofie (ros.)

Prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew przesłał na ręce marszałka Sejmu RP Bronisława Komorowskiego kondolencje w związku z katastrofą lotniczą. Powołał także specjalną komisję do zbadania przyczyn katastrofy samolotu[64]. Przewodnictwo obejmie premier Władimir Putin. Prezydent Miedwiediew wysłał także na miejsce wypadku ministra do spraw nadzwyczajnych Siergieja Szojgu[1].

Prezydent Rosji ogłosił jednodniową żałobę narodową, która miała miejsce 12 kwietnia 2010. Nigdy wcześniej władze Rosji nie ogłaszały żałoby narodowej po śmierci obywateli innego państwa[65][66]. Władze zapewniły także wizy bez opłat i zbędnego oczekiwania dla dziennikarzy i krewnych ofiar[67]. Premier Władimir Putin wraz z prezydentem Dmitrim Miedwiediewem modlili się w cerkwi i stawiali świece za tych, co zginęli w katastrofie, wygłosili też orędzia w związku z katastrofą[68][69].

W poniedziałek 12 kwietnia prezydent Dmitrij Miedwiediew odwiedził ambasadę polską w Moskwie, gdzie powitał go ambasador RP Jerzy Bahr. Rosyjski prezydent złożył czerwone róże u specjalnie tam ustawionej fotografii prezydenta Lecha Kaczyńskiego i jego żony Marii. Złożył także wpis do księgi kondolencyjnej, w której napisał m.in.: Szablon:CytatD Wychodząc z ambasady, Miedwiediew pokłonił się i powiedział: "Moje wyrazy współczucia". W tej samej księdze kondolencyjnej wpisów dokonali także m.in.: prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow, minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow oraz z upoważnienia zwierzchnika rosyjskiej Cerkwi prawosławnej Cyryla - ihumen Filip (Riabych), wiceszef Departamentu Stosunków Zewnętrznych Patriarchatu Moskiewskiego[70][71]..

Wyrazy współczucia wyrazili również prawosławny biskup smoleński i wiaziemski Teofilakt (Kurianow)[72] oraz patriarcha Moskwy i całej Rusi Cyryl[73]. Kondolencje polskim biskupom przekazał z tej okazji o. Filip (Riabych) z Wydziału Kontaktów Zewnętrznych Patriarchatu Moskiewskiego[74].

W Smoleńsku flagi opuszczono do połowy, przepasano je czarnymi wstążkami. Hotele, w których zarezerwowano miejsca dla obywateli Polski, udekorowane były polskimi flagami, także przepasanymi żałobnymi wstęgami. W kościołach miasta odbywały się nabożeństwa ku pamięci ofiar katastrofy. Ziemia obok miejsca wypadku pokryła się kwiatami i zniczami – na miejsce wypadku przychodziły setki ludzi, by oddać hołd pamięci ofiar. Wielu mieszkańców Smoleńska odebrało katastrofę polskiego samolotu jak swoją osobistą tragedię[75].

Katolicy i prawosławni Moskwy modlili się za ofiary katastrofy. Mieszkańcy miasta tłumnie, całymi rodzinami składali kwiaty przy murze, otaczającym polską ambasadę. Aby ułatwić osobom pragnącym w ten sposób wyrazić swój żal i okazać solidarność z narodem polskim, dostęp do muru, w pobliżu ambasady władze miasta wprowadziły zakaz zatrzymywana się samochodów. Flagi zostały opuszczone do połowy masztów. Podobne demonstracje solidarności z narodem polskim miały miejsce w innych miastach Rosji, m.in. w Sankt Petersburgu i Irkucku[76][77]. Wielu Polaków, osób publicznych, otrzymało od zwykłych rosyjskich obywateli SMS-y, e-maile i telefony z wyrazami współczucia[78]. Lokalne władze Moskwy i Smoleńska pokryły koszty pobytu rodzin ofiar przybyłych w celu identyfikacji[16].

Wpis Dmitrija Miedwiediewa do księgi kondolencyjnej w ambasadzie RP w Moskwie.

Rosyjscy parlamentarzyści uczcili pamięć ofiar sobotniej katastrofy. Posiedzenia Dumy i Rady Federacji, izby wyższej parlamentu, rozpoczęły się minutą ciszy.

Rosyjski telewizja "Kanał 1" w wieczornym (11 kwietnia 2010) wydaniu magazynu informacyjnego "Wremia" zaprezentowała materiał na temat mordu katyńskiego w 1940 roku z fragmentami filmu "Katyń" Andrzeja Wajdy i zawierający opinię premiera Władimira Putina, iż zbrodnia katyńska była zemstą Józefa Stalina za klęskę bolszewickiej Rosji w wojnie z Polską w 1920 roku. Po tym magazynie informacyjnym, zamiast programów rozrywkowych kanał wyświetlił "Popiół i diament". Tego samego dnia kanał telewizyjny "Rossija" wyemitował "Katyń" bezpośrednio po głównym wieczornym wydaniu magazynu informacyjnego "Wiesti"[79].

Rosyjska agencja RIA Nowosti zainicjowała 16 kwietnia 2010 akcję zbierania listów z kondolencjami dla narodu polskiego. Agencja poinformowała, że opublikuje wszystkie listy, które nadejdą do redakcji. Listy zostaną ponadto przetłumaczone na polski i angielski po czym trafią do Polski. Osoby, które pragnęły napisać kondolencje, podzielić się wyrazami poparcia i współczucia dla Polaków mogły to zrobić za pośrednictwem specjalnego formularza zamieszczonego na stronie agencji[80].

Na świecie

 Osobny artykuł: Międzynarodowe reakcje na katastrofę polskiego Tu-154 w Smoleńsku.

Wyrazy ubolewania oraz kondolencje zostały przesłane przez wiele państw świata i organizacji międzynarodowych. Ofiary zostały także uczczone minutą ciszy podczas rozgrywek sportowych[81].

Poniższa lista grupuje kraje, które w związku z tragedią ogłosiły żałobę narodową.

Kraje, które ogłosiły żałobę narodową
Państwo Dni Informacja o żałobie
 Brazylia 3 Prezydent Luiz Inácio Lula da Silva ogłosił 3 dni żałoby narodowej[82]. Trzy dni wcześniej gubernator stanu Rio de Janeiro ogłosił trzydniową żałobę w związku z katastrofalnymi powodziami (około 200 osób zginęło a tysiące utraciły domy)[83], przez co niektóre źródła błędnie uznały, że ogólnokrajowa żałoba narodowa nie dotyczyła katastrofy lotniczej w Smoleńsku[84].
 Bułgaria 1 Rząd Bułgarii ogłosił dzień pogrzebu polskiego prezydenta dniem żałoby narodowej[85].
 Czechy 2 Prezydent oraz rząd Republiki Czeskiej początkowo ogłosili dzień pogrzebu polskiego prezydenta dniem żałoby narodowej[86]. Później zdecydowano ogłosić żałobę dwudniową, w sobotę 17 kwietnia i w niedzielę 18 kwietnia[87].
 Chorwacja 1 Chorwacki rząd ogłosił, że niedziela – dzień pogrzebu polskiego prezydenta – będzie dniem żałoby narodowej[88].
 Czarnogóra 1 Rząd ogłosił dzień pogrzebu polskiego prezydenta dniem żałoby narodowej[89].
 Estonia 1 Na nadzwyczajnym posiedzeniu w niedzielę estoński rząd ogłosił 12 kwietnia dniem żałoby w całym kraju. Instytucje rządowe i publiczne zostały zobowiązane do opuszczenia flag państwowych do połowy masztu[90].
 Gruzja 1 Micheil Saakaszwili poinformował, że 11 kwietnia w Gruzji będzie dniem żałoby[91].
 Hiszpania 1 Rząd, parlament i inne instytucje państwowe w Hiszpanii minutą ciszy uczciły w południe ofiary katastrofy w Smoleńsku. "Obywatele hiszpańscy, obywatele europejscy, chcemy towarzyszyć w tych momentach dramatowi i tragedii narodu polskiego" – oznajmił Miguel Angel Moratinos, szef MSZ Hiszpanii, która w tym półroczu przewodniczy UE. Hiszpania ogłosiła 12 kwietnia dniem żałoby – na wszystkich budynkach publicznych opuszczono flagi[92].
 Kanada 1 Premier Kanady Stephen Harper poinformował, że czwartek 15 kwietnia będzie w Kanadzie narodowym dniem żałoby[93][94].
 Litwa 4 Rząd Litwy w niedzielę 11 kwietnia na nadzwyczajnym posiedzeniu ogłosił trzydniową żałobę narodową[95][96]. Dodatkowo żałoba narodowa będzie obowiązywała w dniu pogrzebu prezydenta[97].
 Łotwa 2 Łotewski rząd na nadzwyczajnym posiedzeniu postanowił, że 12 kwietnia będzie dniem żałoby narodowej po śmierci polskiego prezydenta i 95 osób towarzyszących mu w drodze na uroczystości rocznicowe w Katyniu[90]. Także dzień pogrzebu był objęty żałobą narodową[98].
 Mołdawia 1 Władze Mołdawii ogłosiły dzień 13 kwietnia dniem żałoby narodowej w kraju[99][100].
 Polska 8 10 kwietnia 2010 wykonujący obowiązki Prezydenta RP marszałek Sejmu Bronisław Komorowski poinformował o wydaniu rozporządzenia o wprowadzeniu 7-dniowej żałoby narodowej[101]. Premier Donald Tusk w swym wystąpieniu udzielił wymaganej kontrasygnaty dla żałoby ogłoszonej przez Bronisława Komorowskiego[102]. Żałoba została przedłużona do niedzieli do północy – poinformował rzecznik Marszałka Sejmu[103].
 Republika Zielonego Przylądka 1 Rząd Republiki Zielonego Przylądka ogłosił dzień pogrzebu polskiego prezydenta dniem żałoby narodowej[104].
 Rosja 1 Dmitrij Miedwiediew ogłosił w Rosji 12 kwietnia dniem żałoby narodowej[105].
 Rumunia 1 Rumuński rząd ogłosił dzień pogrzebu polskiego prezydenta 18 kwietnia dniem żałoby narodowej[106].
 Serbia 1 Rząd Serbii ogłosił 15 kwietnia dniem żałoby narodowej[107].
 Słowacja 1 Rząd Republiki Słowackiej, w porozumieniu z prezydentem Ivanem Gasparoviczem, ogłosił dzień pogrzebu polskiego prezydenta dniem żałoby narodowej[108].
 Turcja 1 Wicepremier Turcji Ali Babacan po wpisaniu się do księgi kondolencyjnej wyłożonej w ambasadzie Polski w Ankarze, poinformował, że władze Turcji zarządziły żałobę narodową w dniu uroczystości pogrzebowych prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego[109].
 Ukraina 1 Prezydent Ukrainy ogłosił 12 kwietnia dniem żałoby narodowej[110].
 Węgry 1 Rząd Węgier ogłosił dzień pogrzebu polskiego prezydenta dniem żałoby narodowej[111].


Niewygłoszone przemówienie prezydenta RP

Po katastrofie prasa polska opublikowała treść przemówienia[112][113], które Prezydent RP miał wygłosić w Katyniu:

To było 70 lat temu. Zabijano ich – wcześniej skrępowanych – strzałem w tył głowy. Tak by krwi było mało. Później – ciągle z orłami na guzikach mundurów – kładziono w głębokich dołach. Tu, w Katyniu takich śmierci było cztery tysiące czterysta. W Katyniu, Charkowie, Twerze, w Kijowie, Chersoniu oraz w Mińsku – razem 21.768.Zamordowani to obywatele Polski, ludzie różnych wyznań i różnych zawodów; wojskowi, policjanci i cywile. Są wśród nich generałowie i zwykli policjanci, profesorowie i wiejscy nauczyciele. Są wojskowi kapelani różnych wyznań: kapłani katoliccy, naczelny rabin WP, naczelny kapelan greckokatolicki i naczelny kapelan prawosławny. Wszystkie te zbrodnie – popełnione w kilku miejscach – nazywamy symbolicznie Zbrodnią Katyńską. Łączy je obywatelstwo ofiar i ta sama decyzja tych samych sprawców.

2. Zbrodni dokonano z woli Stalina, na rozkaz najwyższych władz Związku Sowieckiego: Biura Politycznego WKP(b). Decyzja zapada 5 marca 1940, na wniosek Ławrentija Berii: rozstrzelać! W uzasadnieniu wniosku czytamy: to „zatwardziali, nie rokujący poprawy wrogowie władzy sowieckiej”.

3. Tych ludzi zgładzono bez procesów i wyroków. Zostali zamordowani z pogwałceniem praw i konwencji cywilizowanego świata. Czym jest śmierć dziesiątków tysięcy osób – obywateli Rzeczpospolitej – bez sądu? Jeśli to nie jest ludobójstwo, to co nim jest?

4. Pytamy, nie przestajemy pytać: dlaczego? Historycy wskazują zbrodnicze mechanizmy komunistycznego totalitaryzmu. Część jego ofiar leży tuż obok, również w katyńskim lesie. To tysiące Rosjan, Ukraińców, Białorusinów, ludzi innych narodów. Źródłem zbrodni jest jednak także pakt Ribbentrop-Mołotow prowadzący do czwartego rozbioru Polski. Są nim imperialne, szowinistyczne zamiary Stalina. Zbrodnia Katyńska jest – pisał o tym wyłączony w ostatniej chwili z transportu śmierci prof. Stanisław Swianiewicz – częścią „akcji (...) oczyszczenia przedpoli potrzebnych dla dalszej ekspansji imperializmu sowieckiego”. Jest kluczowym elementem planu zniszczenia wolnej Polski: państwa stojącego – od roku 1920 - na drodze podboju Europy przez komunistyczne imperium.

To dlatego NKWD próbuje pozyskać jeńców: niech poprą plany podboju. Oficerowie z Kozielska i Starobielska wybierają jednak honor, są wierni Ojczyźnie.

Dlatego Stalin i jego Biuro Polityczne mszcząc się na niepokonanych decydują: rozstrzelać ich. Grobami są doły śmierci w Katyniu, pod Charkowem, w Miednoje. Te doły śmierci mają być także grobem Polski, niepodległej Rzeczpospolitej.

5. W czerwcu roku 1941 Niemcy uderzają na ZSRS: sojusznicy z sierpnia 1939 stają się śmiertelnymi wrogami. ZSRS zostaje członkiem koalicji antyhitlerowskiej. Rząd w Moskwie przywraca – na mocy układu z 30 lipca 1941 – stosunki z Polską. Stalin zasiada u boku Roosevelta i Churchilla w wielkiej trójce.

Miliony żołnierzy Armii Czerwonej – Rosjan, Ukraińców, Białorusinów, Gruzinów, Ormian i Azerów, mieszkańców Azji środkowej – oddają życie w walce z Niemcami Hitlera. W tej samej walce giną też Amerykanie, Brytyjczycy, Polacy, żołnierze innych narodów. Przypomnijmy: to my, Polacy, jako pierwsi zbrojnie przeciwstawiliśmy się armii Hitlera. To my walczyliśmy z nazistowskimi Niemcami od początku do końca wojny. Pod jej koniec nasi żołnierze tworzą czwartą co do liczebności armię antyhitlerowskiej koalicji.

Polacy walczą i giną na wszystkich frontach: na Westerplatte i pod Kockiem, w bitwie o Anglię i pod Monte Cassino, pod Lenino i w Berlinie, w partyzantce i w Powstaniu Warszawskim. Są wśród nich bracia i dzieci ofiar Katynia.

W bombowcu Polskich Sił Zbrojnych nad III Rzeszą ginie 26 letni Aleksander Fedorońko najstarszy z synów zamordowanego w Katyniu Szymona Fedorońki – naczelnego kapelana wyznania prawosławnego Wojska Polskiego. Najmłodszy syn, 22 letni Orest poległ – w szeregach Armii Krajowej – w pierwszym dniu Powstania Warszawskiego. Jego 24-letni brat Wiaczesław walczący w Zgrupowaniu AK „Gurt” ginie 17 dni później.

W maju 1945 roku III Rzesza przegrywa wojnę. Nazistowski totalitaryzm upada. Niedługo obchodzić będziemy 65 rocznicę tego wydarzenia.

Dla naszego narodu było to jednak zwycięstwo gorzkie, niepełne. Trafiamy w strefę wpływów Stalina i totalitarnego komunizmu. Po roku 1945 Polska istnieje ale bez niepodległości. Z narzuconym ustrojem. Próbuje się też zafałszować naszą pamięć o polskiej historii i polskiej tożsamości.

6. Ważną częścią tej próby fałszerstwa było kłamstwo katyńskie. Historycy nazywają je wręcz kłamstwem założycielskim PRL. Obowiązuje od roku 1943. To w związku z nim Stalin zrywa stosunki z polskim rządem.

Świat miał się nigdy nie dowiedzieć. Rodzinom ofiar odebrano prawo do publicznej żałoby, do opłakania i godnego upamiętnienia najbliższych.

Po stronie kłamstwa stoi potęga totalitarnego imperium, stoi aparat władzy polskich komunistów. Ludzie mówiący prawdę o Katyniu płacą za to wysoką cenę. Także uczniowie. W roku 1949 za wykrzyczaną na lekcji prawdę o Katyniu dwudziestoletni uczeń z Chełma Józef Bałka wyrokiem wojskowego sądu trafia na trzy lata do więzienia.

Czyżby – przypomnę słowa poety - świadkiem miały pozostać „guziki nieugięte” znajdowane tu, na katyńskich mogiłach? Są jednak także „nieugięci ludzie” i – po czterech dekadach – totalitarny Goliat zostaje pokonany. Prawda – ta ostateczna broń przeciw przemocy – zwycięża. Tak jak kłamstwo katyńskie było fundamentem PRL, tak prawda o Katyniu jest fundamentem wolnej Rzeczpospolitej. To wielka zasługa Rodzin Katyńskich. Ich walki o pamięć o swoich bliskich, a więc także – o pamięć i tożsamość Polski. Zasługa młodzieży. Uczniów takich jak Józef Bałka. Zasługa tych nauczycieli, którzy – mimo zakazów – mówili dzieciom prawdę. Zasługa księży, w tym księdza prałata Zdzisława Peszkowskiego i zamordowanego w styczniu roku 1989 księdza Stefana Niedzielaka – inicjatora wzniesienia krzyża katyńskiego na cmentarzu powązkowskim. Zasługa drukarzy nielegalnych wydawnictw. Zasługa wielu niezależnych inicjatyw i „Solidarności”. Milionów rodziców opowiadających swoim dzieciom prawdziwą historię Polski. Jak trafnie powiedział tu przed kilkoma dniami premier Rzeczpospolitej, Polacy stają się wielką Rodziną Katyńską. Wszystkim członkom tej wspólnoty, w szczególności krewnym i bliskim ofiar, składam najgłębsze podziękowanie. Zwycięstwo w bitwie z kłamstwem to Wasza wielka zasługa! Dobrze zasłużyliście się Ojczyźnie!!

Wielkie zasługi w walce z kłamstwem katyńskim mają także Rosjanie: działacze Memoriału, ci prawnicy, historycy i funkcjonariusze rosyjskiego państwa, którzy odważnie ujawniali tę zbrodnię Stalina.

7. Katyń i kłamstwo katyńskie stały się bolesną raną polskiej historii, ale także na długie dziesięciolecia zatruły relacje między Polakami i Rosjanami. Nie da się budować trwałych relacji na kłamstwie. Kłamstwo dzieli ludzi i narody. Przynosi nienawiść i złość. Dlatego potrzeba nam prawdy. Racje nie są rozłożone równo, rację mają Ci, którzy walczą o wolność. My, chrześcijanie wiemy o tym dobrze: prawda, nawet najboleśniejsza, wyzwala. Łączy. Przynosi sprawiedliwość. Pokazuje drogę do pojednania. Sprawmy, by katyńska rana mogła się wreszcie zagoić i zabliźnić. Jesteśmy na tej drodze. Mimo różnych wahań i tendencji, prawdy o Zbrodni Katyńskiej jest dziś więcej niż ćwierć wieku temu. Doceniamy działania Rosji i Rosjan służące tej prawdzie, w tym środową wizytę premiera Rosji w lesie katyńskim, na grobach pomordowanych. Jednak prawda potrzebuje nie tylko słów ale i konkretów. Trzeba ujawnienia wszystkich dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej. Okoliczności tej zbrodni muszą zostać do końca zbadane i wyjaśnione. Trzeba tu, w Katyniu, rozmowy młodzieży: polskiej i rosyjskiej, ukraińskiej i białoruskiej. Ważne jest, by została potwierdzona prawnie niewinność ofiar, By kłamstwo katyńskie zniknęło na zawsze z przestrzeni publicznej. Drogą, która zbliża nasze narody, powinniśmy iść dalej, nie zatrzymując się na niej, ani nie cofając. Ta droga do pojednania wymaga jednak czytelnych znaków. Na tej drodze trzeba partnerstwa, dialogu równych z równymi, a nie imperialnych tęsknot. Trzeba myślenia o wspólnych wartościach: o demokracji, wolności, pluralizmie, a nie – o strefach wpływów.

8.

Tragedia Katynia i walka z kłamstwem katyńskim to doświadczenie ważne dla kolejnych pokoleń Polaków. To część naszej historii. Naszej pamięci i naszej tożsamości. To jednak także część historii całej Europy, świata. To przesłanie dotyczące każdego człowieka i wszystkich narodów. Dotyczące i przeszłości, i przyszłości ludzkiej cywilizacji.

Zbrodnia Katyńska już zawsze będzie przypominać o groźbie zniewolenia i zniszczenia ludzi i narodów. O sile kłamstwa. Będzie jednak także świadectwem tego, że ludzie i narody potrafią – nawet w czasach najtrudniejszych – wybrać wolność i obronić prawdę.

Oddajmy wspólnie hołd pomordowanym: pomódlmy się nad ich grobami. Chwała bohaterom! Cześć ich pamięci!! [114]

Zobacz też

Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Teksty źródłowe w Wikiźródłach
 Cytaty w Wikicytatach
 Wiadomości w Wikinews
  1. ↑ a b Lech Kaczyński nie żyje. Katastrofa samolotu – 96 ofiar. wp.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  2. ↑ Katastrofa prezydenckiego samolotu. 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  3. ↑ a b c Tu-154 zahaczył o drzewo kilometr przed pasem. Onet.pl, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. (pol.). Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „onet1” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  4. ↑ Marcin Wojciechowski, Wacław Radziwinowicz: Uratować się nie mogli. Gazeta Wyborcza (wyborcza.pl), 2010-04-10/11. [dostęp 2010-04-11]. (pol.).
  5. ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie mswia-lista
    BŁĄD PRZYPISÓW
  6. ↑ Miała lecieć z prezydentem. W ostatniej chwili zrezygnowała. Gazeta Wyborcza Trójmiasto, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  7. ↑ Эксперт: На пилотов самолета с польским президентом могло оказываться давление data dostępu = 2010-04-11. Onet.pl, 2010-04-10. (ros.).
  8. ↑ Pilotowi proponowano lądowanie na lotniskach zastępczych, były cztery próby podejścia. Onet.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  9. ↑ a b Gazeta Stołeczna, dodatek do Gazety Wyborczej, nr z dnia 12-04-2010, str. 11
  10. ↑ Самолет полностью разрушен. 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (ros.).
  11. ↑ Są dwie czarne skrzynki. Trwa ich ekspertyza. tvn24.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  12. ↑ PAP: Prokuratura: zakończono śledztwo w miejscu katastrofy Tu-154M. gazeta.pl, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. (pol.).
  13. ↑ Lista osób upoważnionych do przelotu statkiem powietrznym Tu – 154M/101. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  14. ↑ Lista ofiar katastrofy samolotu prezydenckiego. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10].
  15. ↑ SAMOLOT Z PARĄ PREZYDENCKĄ ROZBIŁ SIĘ W ROSJI. NA POKŁADZIE BYŁ REKTOR UKSW KS. PROF. RYSZARD RUMIANEK.. [dostęp 10 kwietnia 2010].
  16. ↑ a b c d Gazeta Wyborcza, nr z dnia 13 kwi 2010, str. 5
  17. ↑ http://www.rp.pl/artykul/2,460904_Oddac_ostatni_hold.html
  18. ↑ Pierwsza Dama do Pałacu wróci w kondukcie. tvn24.pl. [dostęp 2010-04-12]. (pol.).
  19. ↑ Ciała ofiar przetransportowano do Moskwy. rmf24.pl. [dostęp 2010-04-13].
  20. ↑ E. Kopacz: Kopacz: Tylko w 14 przypadkach możliwa identyfikacja ofiar. gazeta.pl. [dostęp 2010-04-14].
  21. ↑ Podniosą wrak, bo wciąż szukają ciał. tvn24.pl. [dostęp 2010-04-14].
  22. ↑ TVN24.pl: W środę wraca 30 trumien. Potem czuwanie na Torwarze. 2010-04-13. [dostęp 2010-04-13]. (pol.).
  23. ↑ onet.pl: Zidentyfikowano już 55 ciał ofiar katastrofy. 2010-04-13. [dostęp 2010-04-13]. (pol.).
  24. ↑ TVN24.pl: Rozpoznano już 62 ciała, w tym Macieja Płażyńskiego. 2010-04-13. [dostęp 2010-04-13]. (pol.).
  25. ↑ TVN24.pl: "Dzisiaj płacze cała Ojczyzna". Rodziny przy trumnach ofiar. 2010-04-14. [dostęp 2010-04-14]. (pol.).
  26. ↑ onet.pl: 30 ciał ofiar katastrofy wróciło do Polski. 2010-04-14. [dostęp 2010-04-14]. (pol.).
  27. ↑ TVN24.pl: Kopacz: identyfikacja genetyczna aż do środy. 2010-04-14. [dostęp 2010-04-14]. (pol.).
  28. ↑ TVN24.pl: Rozpoznali już 71 osób. 2010-04-15. [dostęp 2010-04-15]. (pol.).
  29. ↑ TVN24.pl: "Witamy po raz ostatni, wróciłeś tu na zawsze". 2010-04-15. [dostęp 2010-04-15]. (pol.).
  30. ↑ TVN24.pl: Wróciły kolejne ciała. 2010-04-15. [dostęp 2010-04-15]. (pol.).
  31. ↑ Polskie Radio: Moskwa: zidentyfikowano 74 ciała ofiar katastrofy. 2010-04-15. [dostęp 2010-04-15]. (pol.).
  32. ↑ TVN24.pl: Zidentyfikowano 76 ciał. 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. (pol.).
  33. ↑ TVN24.pl: Trumna generała nadal w Moskwie. 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. (pol.).
  34. ↑ TVN24.pl: Generał wrócił do Polski. 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. (pol.).
  35. ↑ wedle art. 128 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
  36. ↑ a b c d e f g Pierwsi zastępcy przejmują dowodzenie siłami zbrojnymi. wiadomosci.gazeta.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  37. ↑ Chojna-Duch: przewodniczącym RPP jest Piotr Wiesiołek. onet.pl, 2010-04-12. [dostęp 2010-04-12]. (pol.).
  38. ↑ Posiedzeniu RPP przewodniczył P.Wiesiołek, następnym również – Chojna-Duch. wp.pl, 2010-04-12. [dostęp 2010-04-12]. (pol.).
  39. ↑ Prezes Wiesiołek ma prawo głosu w decyzjach dotyczących stóp procentowych. wp.pl, 2010-04-12. [dostęp 2010-04-12]. (pol.).
  40. ↑ Nowe wybory prezydenckie, parlamentarne, RPO, prezesów NBP i IPN. interia.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  41. ↑ art. 4 Ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich
  42. ↑ Dotychczasowy wiceprezes stanie na czele IPN. onet.pl, 13-04-2010.
  43. ↑ art. 10 ust. 1 Ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
  44. ↑ http://sport.onet.pl/inne-imprezy/igrzyska-olimpijskie/wybrano-po-prezesa-polskiego-komitetu-olimpijskieg,1,3206691,wiadomosc.html
  45. ↑ a b Dz.U. z 2007 r. nr 190, poz. 1360 – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
  46. ↑ M.P. z 2002 r. nr 54, poz. 741 – Regulamin Senatu
  47. ↑ M.P. z 2009 r. nr 5, poz. 47 – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
  48. ↑ Izabela Kraj, Maciej Miłosz, Robert Biskupski: Warszawiacy w żałobie. rp.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-11].
  49. ↑ Karol Manys: Tydzień żałoby w kraju. rp.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-11].
  50. ↑ Dzwon Zygmunta obwieścił żałobę. dziennikpolski24.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-12].
  51. ↑ M.P. z 2010 r. nr 20, poz. 196
  52. ↑ M.P. z 2010 r. nr 24, poz. 223
  53. ↑ Żałoba: w niedzielę supermarkety zamknięte. tvn24.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  54. ↑ Kwaśniewski: Katyń to przeklęte miejsce. wiadomosci.gazeta.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-11].
  55. ↑ Agata Kondzińska: Nadzwyczajne posiedzenie rządu: – Takiego dramatu świat nie widział. wiadomosci.gazeta.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-11].
  56. ↑ Nicholas Kulish: Polish President Dies in Jet Crash in Russia. NYTimes.com, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-11].
  57. ↑ Cała Polska was opłakuje. „Dziennik Bałtycki wydanie specjalne”. 2/2010, s. 1, 11.04.2010. Gdańsk. 
  58. ↑ Akademicki Marsz Pamięci. Uniwersytet Warszawski, 2010-04-12. [dostęp 2010-04-13]. (pol.).
  59. ↑ M.P. z 2010 r. nr 21, poz. 197
  60. ↑ Kalendarium wydarzeń po katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem. GP24.pl, 2010-04-18. [dostęp 2010-04-18]. (pol.).
  61. ↑ I klasa – 8 osób, II klasa – 16 osób, III klasa – 25 osób, IV kasa – 12 osób, V klasa – 30 osób
  62. ↑ Komunikat Nr 163/VI kad.. Biuro Prasowe Kancelarii Sejmu, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. (pol.).
  63. ↑ http://wiadomosci.onet.pl/2156847,11,policja_na_uroczystosciach_zalobnych_ok_100_tys_osob,item.html%7C%7Ctytuł=Policja: na uroczystościach żałobnych ok. 100 tys. osób|data dostępu = 2010-04-19
  64. ↑ Медведев и Путин выразили соболезнования народу Польши. vesti.ru, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (ros.).
  65. ↑ «Rzeczpospolita»: Действительно раcтроганы. mail.ru. [dostęp 2010-04-10]. (ros.).
  66. ↑ Miedwiediew ogłosił żałobę. Wystąpił z odezwą. Onet.pl. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  67. ↑ Wizy rosyjskie dla krewnych ofiar – od razu i bez opłat. www.rp.pl. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  68. ↑ «Rzeczpospolita»: Действительно раcтроганы. mail.ru. [dostęp 2010-04-10]. (ros.).
  69. ↑ Autentycznie przejęci. Rzeczpospolita. [dostęp 2010-04-10]. (pol.).
  70. ↑ Rosja. Miedwiediew wpisał się do księgi kondolencyjnej. wyborcza.pl. [dostęp 2010-04-17]. (pol.).
  71. ↑ Медведев возложил цветы у Посольства Польши в Москве. Echo planety. [dostęp 2010-04-10]. (ros.).
  72. ↑ Смоленская епархия выражает соболезнования в связи со случившийся катастрофой крушения самолета президента Польши. smoleparh.ru, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (ros.).
  73. ↑ Патриархи Александрийский и Московский выразили соболезнования в связи с гибелью Президента Польши Леха Качиньского. patriarchia.ru, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (ros.).
  74. ↑ Rosja w żałobie. Opoka. [dostęp 2010-04-11]. (pol.).
  75. ↑ На месте крушения польского самолёта возник мемориал. mail.ru. [dostęp 2010-04-12]. (ros.).
  76. ↑ Polska ambasada w Moskwie tonie w kwiatach. Wirtualna Polska. [dostęp 2010-04-12]. (pol.).
  77. ↑ У здания посольства Польши в Москве: "Мы не ожидали, что русские так откликнутся на нашу беду. Спасибо!". Wirtualna Polska. [dostęp 2010-04-12]. (ros.).
  78. ↑ Autentycznie przejęci. Rzeczpospolita. [dostęp 2010-04-12]. (pol.).Rzeczpospolita
  79. ↑ Putin: Katyń to była zemsta Stalina. Rosyjska telewizja jednoznacznie o zbrodni sprzed lat. Onet.pl. [dostęp 2010-04-13]. (pol.).
  80. ↑ RIA Nowosti
  81. ↑ Minuta ciszy przed Gran Derbi. Sportowcy całego świata solidaryzują się z Polską. Nowiny24.pl, 2010-04-11. [dostęp 2010-04-18]. (port.).
  82. ↑ Mensagens de condolências do Presidente Luiz Inácio Lula da Silva e do Ministro Celso Amorim ao Governo da Polônia. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Brazylii, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-15]. (port.).
  83. ↑ Brazil begins recovery after Rio de Janeiro floods. BBC, 2010-04-07. [dostęp 2010-04-17]. (ang.).
  84. ↑ Żałoba w Brazylii z innego powodu. GB.pl, 2010-04-12. [dostęp 2010-04-17]. (pol.).
  85. ↑ Болгария объявила 18 апреля днем траура в связи с авиакатастрофой под Смоленском. gazeta.ru. [dostęp 2010-04-16]. (ros.).
  86. ↑ Státní smutek v den pohřbu obětí polského vládního letadla. Ministerstvo zahraničních věcí České republiky, 2010-04-11. [dostęp 2010-04-11]. (cz.).
  87. ↑ Vláda schválila dny smutku, připadají na 17. a 18. dubna. Vláda České republiky, 2010-04-13. [dostęp 2010-04-13]. (cz.).
  88. ↑ U nedjelju dan žalosti u Hrvatskoj. 057info.hr, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-21]. (chorw.).
  89. ↑ Черногория объявила воскресенье днем траура по погибшим под Смоленском. rian.ru. [dostęp 2010-04-16]. (ros.).
  90. ↑ a b PAP: Łotwa i Estonia ogłaszają żałobę po śmierci prezydenta Kaczyńskiego. rmf24.pl, 12 kwietnia 2010. [dostęp 12 kwietnia 2010]. (pol.). Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „ŁiE” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  91. ↑ Lech Kaczyński narodowym bohaterem Gruzji. dziennik.pl, 2010-04-10. [dostęp 10 kwietnia 2010]. (pol.).
  92. ↑ Na pogrzeb przyjadą przywódcy z całego świata. interia.pl, 14.04.2010.
  93. ↑ Premier Kanady złożył kondolencje na ręce Donalda Tuska. rmf24.pl, 2010-04-12. [dostęp 12 kwietnia 2010]. (pol.).
  94. ↑ Canada to mark National Day of Mourning for Poland. Toronto Sun, 12 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-12]. (ang.).
  95. ↑ Litwa solidaryzuje się z Polską w bólu i ogłasza żałobę narodową. wprost.pl, 10 kwietnia 2010. [dostęp 10 kwietnia 2010]. (pol.).
  96. ↑ ps, PAP: Litwa ogłosiła trzydniową żałobę narodową. wiadomości.gazeta.pl, 11 kwietnia 2010. [dostęp 11 kwietnia 2010]. (pol.).
  97. ↑ Litwa ubolewa. "To był policzek dla prezydenta". onet.pl, 12 kwietnia 2010. [dostęp 12 kwietnia 2010]. (pol.).
  98. ↑ President Nasheed sends condolences following the death of President of Poland. presidencymaldives.gov.mv, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10]. (ang.).
  99. ↑ Se trag clopotele în memoria victimelor poloneze. unimedia.md, 13 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-14]. (rum.).
  100. ↑ Świat wyraża współczucie i wsparcie dla Polski. interia.pl, 12 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-12]. (pol.).
  101. ↑ Komunikat Nr 152/VI kad.. orka.sejm.gov.pl, 10 kwietnia 2010. [dostęp 10 kwietnia 2010]. (pol.).
  102. ↑ Donald Tusk: Takiego dramatu współczesny świat nie widział.. wiadomości.gazeta.pl, 10 kwietnia 2010. [dostęp 10 kwietnia 2010]. (pol.).
  103. ↑ Komunikat Nr 159/VI kad.. orka.sejm.gov.pl, 18 kwietnia 2010. [dostęp 18 kwietnia 2010]. (pol.).
  104. ↑ Funeral do Presidente da Polónia: Governo decreta Luto Nacional. Rząd Republiki Zielonego Przylądka, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-19]. (port.).
  105. ↑ Miedwiediew ogłosił żałobę. Wystąpił z odezwą. onet.pl, 10 kwietnia 2010. [dostęp 10 kwietnia 2010]. (pol.).
  106. ↑ 18 aprilie, zi de doliu naţional pentru victimele accidentului din Polonia. Mediafax.ro, 14 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-14]. (rum.).
  107. ↑ U četvrtak dan žalosti u Srbiji zbog pogibije poljskih zvaničnika. blic.rs, 13 kwietnia 2010. [dostęp 13 kwietnia 2010]. (serb.).
  108. ↑ V deň pohrebu poľského prezidenta štátny smútok. webnoviny.sk, 11 kwietnia 2010. (słow.).
  109. ↑ PAP: Żałoba narodowa w Turcji. 12 kwietnia 2010 index.hu, 12 kwietnia 2010. (pol.).
  110. ↑ Janukowycz: poniedziałek dniem żałoby na Ukrainie. 11 kwietnia 2010 index.hu, 11 kwietnia 2010. (pol.).
  111. ↑ Nemzeti gyásznap lesz itthon a lengyel elnök temetésének napja. index.hu, 11 kwietnia 2010. (węg.).
  112. ↑ 3 kwietnia, na bazie kolejnej wersji założeń i tez, przygotowano list do Rodzin Katyńskich (omyłkowo uznany przez część prasy za ostateczną wersję przemówienia). List ten – po wydrukowaniu w kilkuset egzemplarzach – został przekazany 6 kwietnia organizatorom wyjazdu Rodzin Katyńskich na uroczystości rocznicowe. Oświadczenie Kancelarii Prezydenta RP: "Wolność i prawda",Rzeczpospolita 17 kwietnia 2010.
  113. ↑ "Najtragiczniejsza stacja polskiej Golgoty" Rzeczpospolita, 11 kwietnia 2010 - tekst listu do Rodzin Katyńskich.
  114. ↑ "Wolność i prawda" Rzeczpospolita 17 kwietnia 2010

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katastrofa_polskiego_Tu-154_w_Smoleńsku&oldid=21277578”